30 lat prawnej ochrony życia w Polsce

7 stycz­nia 2023 ro­ku mi­nie 30 lat od uchwa­le­nia „Usta­wy o pla­no­wa­niu ro­dzi­ny, ochro­nie pło­du ludz­kie­go i wa­run­kach do­pusz­czal­no­ści prze­ry­wa­nia cią­ży”. Pol­ska ja­ko pierw­sze pań­stwo na świe­cie w wa­run­kach de­mo­kra­tycz­nych przy­ję­ło pra­wo zwięk­sza­ją­ce praw­ną ochro­nę ży­cia czło­wie­ka. Tam­ten dzień był zwień­cze­niem wie­lu lat pra­cy społecznej.

Z oka­zji 30. rocz­ni­cy uchwa­le­nia „Usta­wy o pla­no­wa­niu ro­dzi­ny, ochro­nie pło­du ludz­kie­go i wa­run­kach do­pusz­czal­no­ści prze­ry­wa­nia cią­ży” przy­go­to­wa­li­śmy sze­reg ini­cja­tyw po­zwa­la­ją­cych z róż­nych per­spek­tyw oce­nić i pod­dać re­flek­sji zna­cze­nie usta­wy dla ży­cia spo­łecz­ne­go. To rów­nież oka­zja do okre­śle­nia za­dań, któ­re ak­tu­al­nie sta­wia przed na­mi rze­czy­wi­stość. Ze­bra­li­śmy je pod ha­słem „30 lat praw­nej ochro­ny ży­cia w Polsce”.

Wraz z trans­for­ma­cją ustro­jo­wą po 1989 r. spra­wa ochro­ny ży­cia ludz­kie­go od po­czę­cia sta­ła się jed­ną z naj­bar­dziej pa­lą­cych spo­łecz­nie kwe­stii. Burz­li­we pra­ce le­gi­sla­cyj­ne do­pro­wa­dzi­ły do przy­go­to­wa­nia pro­jek­tu usta­wy uchwa­lo­nej 7 stycz­nia 1993 r., któ­ra za­stą­pi­ła usta­wę abor­cyj­ną z 1956 r. No­wa usta­wa znio­sła spo­łecz­ną prze­słan­kę do wy­ko­na­nia abor­cji („trud­ne wa­run­ki ży­cio­we ko­bie­ty cię­żar­nej”). Pol­ska sta­ła się tym sa­mym pierw­szym pań­stwem de­mo­kra­tycz­nym, któ­re­go par­la­ment od­rzu­cił abor­cję „na żądanie”.

Mi­mo, że no­we pra­wo nie za­pew­nia­ło peł­nej ochro­ny wszyst­kim po­czę­tych dzie­ciom, to jed­nak w ów­cze­snych wa­run­kach spo­łecz­no-po­li­tycz­nych uzy­ska­no re­gu­la­cje, któ­re w tam­tym cza­sie by­ły moż­li­we do osią­gnię­cia. Przy­ję­ta usta­wa do­pusz­cza­ła uśmier­ce­nie dziec­ka w przy­pad­ku, gdy cią­ża sta­no­wi­ła za­gro­że­nie dla ży­cia i zdro­wia ko­bie­ty, ba­da­nia pre­na­tal­ne wska­zy­wa­ły na cięż­kie i nie­od­wra­cal­ne uszko­dze­nie pło­du lub za­cho­dzi­ło uza­sad­nio­ne po­dej­rze­nie, że cią­ża po­wsta­ła w wy­ni­ku czy­nu za­bro­nio­ne­go. Z po­wo­du owych wy­jąt­ków od pra­wa do ży­cia dziec­ka po­czę­te­go, po 1993 r. nie usta­wa­ły spo­łecz­ne i po­li­tycz­ne wy­sił­ki nad je­go do­sko­na­le­niem. Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny za­kwe­stio­no­wał abor­tyw­ną prze­słan­kę spo­łecz­ną w ma­ju 1997. W ko­lej­nych la­tach do Sej­mu zgła­sza­no licz­ne oby­wa­tel­skie ini­cja­ty­wy usta­wo­daw­cze. Fi­nal­nie prze­słan­kę eu­ge­nicz­ną za­kwe­stio­no­wał Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny w paź­dzier­ni­ku 2020 r. Orze­cze­nie we­szło w ży­cie w stycz­niu 2021 r.

Przy­go­to­wa­ne inicjatywy:

Kon­fe­ren­cja po­pu­lar­no-na­uko­wa „Jak mó­wić dziś o abor­cji? 30 lat praw­nej ochro­ny ży­cia w Pol­sce” od­bę­dzie się 12 stycz­nia 2023 ro­ku w au­li Bi­blio­te­ki Głów­nej UPJPII w Kra­ko­wie. W ra­mach te­go wy­da­rze­nia, łą­cząc gło­sy na­ukow­ców i dzia­ła­czy pro-li­fe chce­my pod­su­mo­wać trzy ostat­nie de­ka­dy ru­chu pro-li­fe w Pol­sce – do­ce­nić osią­gnię­cia te­go cza­su i okre­ślić za­da­nia na przy­szłość. De­ba­tę sku­pi­my na trzech ob­sza­rach: hi­sto­rii i pra­wa, me­dy­cy­ny i spo­łe­czeń­stwa oraz me­diów. Do gro­na pre­le­gen­tów za­pro­si­li­śmy m.in. red. To­ma­sza Ro­wiń­skie­go („Do­Rze­czy”), ks. prof. dr hab. Ta­de­usza Bie­sa­gę (UPJPII), Ra­do­sła­wa Sku­bi­sa (Al­ma Spei), dr hab. Klau­dię Cy­ma­now-So­sin (UPJPII), Woj­cie­cha Zię­bę (pre­ze­sa PSOŻC) czy Mag­da­le­nę Gu­ziak-No­wak (PSOŻC).

Wspo­mi­na­jąc prze­szłość, chce­my roz­ma­wiać przede wszyst­kim o przy­szło­ści. Co war­to oca­lić z do­świad­cze­nia pierw­szych pol­skich pro-li­fe­rów? Cze­go po­trze­bu­ją dzi­siej­si mło­dzi lu­dzie, by z prze­ko­na­niem i za­an­ga­żo­wa­niem kon­ty­nu­ować ak­tyw­ną tro­skę o ochro­nę ludz­kie­go ży­cia w prze­strze­ni pry­wat­nej i pu­blicz­nej? Wresz­cie, ja­kie aspek­ty spo­łecz­nej tro­ski o ży­cie czło­wie­ka waż­ne są te­raz, gdy dwie naj­groź­niej­sze prze­słan­ki do abor­cji ma­my w Pol­sce zniesione?

Ogól­no­pol­ska kon­fe­ren­cja na­uko­wa „Pol­skie Wio­sny Ży­cia 1993*2020. Zma­ga­nia o znie­sie­nie sta­li­now­skiej usta­wy abor­cyj­nej z 27 kwiet­nia 1956 r.” od­bę­dzie się 13 stycz­nia 2023 ro­ku na Wy­dzia­le Teo­lo­gicz­nym UAM w Po­zna­niu. Ob­szer­na li­sta re­fe­ra­tów obej­mu­je m.in. za­gad­nie­nia do­ty­czą­ce for­mo­wa­nia się pra­wa chro­nią­ce­go ży­cie, ko­rze­ni i cha­rak­te­ru sprze­ci­wu wo­bec te­go pra­wa, kon­se­kwen­cji spo­łecz­nych i du­cho­wych abor­cji, jak rów­nież re­flek­sji nad obec­no­ścią po­zy­tyw­nej edu­ka­cji i prze­ka­zu me­dial­ne­go na te­mat pro­kre­acji i cią­ży czy for­ma­cji ka­te­che­tycz­nej, któ­ra sprzy­ja doj­rza­ło­ści po­staw ro­dzi­ciel­skich. Wśród zna­mie­ni­tych pre­le­gen­tów zna­leź­li się m.in. abp dr Sta­ni­sław Gą­dec­ki, Mar­sza­łek Sej­mu RP Ma­rek Ju­rek, prof. Jan Ża­ryn, prof. KUL dr hab. Mie­czy­sław Ry­ba, dr Pa­weł Wo­sic­ki, prof. dr hab. Grze­gorz Ku­char­czyk, ks. prof. dr hab. Pa­weł Bort­kie­wicz TCh.

Film do­ku­men­tal­ny „Tam Ktoś jest!” na­szej pro­duk­cji uka­zu­je hi­sto­rię uchwa­le­nia i kon­se­kwen­cje usta­wy o pla­no­wa­niu ro­dzi­ny z 1993 r. re­gu­lu­ją­cej za­kres ochro­ny ży­cia nie­na­ro­dzo­ne­go dziec­ka w Pol­sce. Te­mat przed­sta­wia­ją eks­per­ci wie­lu dzie­dzin, m.in. gi­ne­ko­lo­gii, neo­na­to­lo­gii czy so­cjo­lo­gii. Ich wy­wód jest wspar­ty wy­po­wie­dzia­mi osób, któ­re bra­ły udział w hi­sto­rycz­nych wy­da­rze­niach oraz któ­re wspo­mi­na­ją Pol­skę, w któ­rej obo­wią­zy­wa­ła sta­li­now­ska usta­wa o abor­cji na żą­da­nie. Wie­le uwa­gi w fil­mie po­świę­co­no orze­cze­niu Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go z 2020, za­ka­zu­ją­ce­mu abor­cji eu­ge­nicz­nej. W fil­mie wy­po­wia­da­ją się tak­że ro­dzi­ce, któ­rzy sta­nę­li przed dra­ma­tycz­ny­mi wy­zwa­nia­mi ochro­ny ży­cia, spra­wo­wa­nia opie­ki i wy­cho­wa­nia swo­ich dzie­ci z nie­po­myśl­ną dia­gno­zą pre­na­tal­ną. Wresz­cie film uka­zu­je naj­więk­sze wy­zwa­nia, ja­kie sto­ją przed śro­do­wi­ska­mi pro-li­fe w Pol­sce w 30 lat po uchwa­le­niu usta­wy chro­nią­cej życie.

Wśród osób za­bie­ra­ją­cych głos zna­leź­li się m.in.: dr Pa­weł Wo­sic­ki – pre­zes Fun­da­cji Głos dla Ży­cia, Woj­ciech Zię­ba – pre­zes Pol­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Czło­wie­ka, dr Kry­sty­na Kluz, dr Piotr Guz­dek, dr Ju­sty­na Fe­rek, dr Ra­fał Mi­cha­lik, dr Piotr Wołochowicz.

Link do za­po­wie­dzi filmu:

Opra­co­wa­nie „Je­ste­śmy w po­ło­wie dro­gi. 30 lat ochro­ny ży­cia w Pol­sce” przed­sta­wia hi­sto­rię abor­cji w Pol­sce i Eu­ro­pie na prze­strze­ni ostat­nich stu lat, szcze­gól­nie sku­pia­jąc się na upły­wa­ją­cym wła­śnie trzy­dzie­sto­le­ciu. Pu­bli­ka­cja w me­ry­to­rycz­ny spo­sób opi­su­je, czym jest abor­cja, wy­ja­śnia, o co cho­dzi­ło z orze­cze­nia­mi Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go, oba­la mi­ty zwo­len­ni­ków za­bi­ja­nia dzie­ci nie­na­ro­dzo­nych, a tak­że od­po­wia­da na tak waż­ne py­ta­nie, „czy usta­wa z 1993 ro­ku dzia­ła?”. Link do PDF: https://bit.ly/3Ff5Jf9

Na stro­nie de­dy­ko­wa­nej ob­cho­dom 30-le­cia www.30latustawy.pro-life.pl moż­na za­po­znać się ze szcze­gó­ła­mi ini­cja­tyw. Są tam do­stęp­ne pro­gra­my obu kon­fe­ren­cji, tra­iler fil­mu oraz me­ry­to­rycz­na publikacja.