„STOP zakazowi pracy” krytycznie o propozycjach MRiPS

Mi­ni­ster­stwo Ro­dzi­ny i Po­li­ty­ki Spo­łecz­nej przed­sta­wi­ło pro­po­zy­cje roz­wią­zań dla opie­ku­nów osób nie­peł­no­spraw­nych. Choć na pierw­szy rzut oka mo­gą wy­da­wać się do­bre, po wni­kli­wej ana­li­zie oka­zu­ją się nie tyl­ko ilu­zo­rycz­ne, ale przede wszyst­kim nie od­po­wia­da­ją na po­trze­by tych rodziny.

Znie­sie­nie za­ka­zu pra­cy dla opie­ku­nów osób nie­peł­no­spraw­nych z li­mi­tem dochodów

Jed­ną z pro­po­zy­cji MRiPS by­ło czę­ścio­we uwol­nie­nie za­ka­zu pra­cy. Dla­cze­go czę­ścio­we? Gdyż rodzic/opiekun, aby nie utra­cić świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go mógł­by za­ro­bić je­dy­nie 20 tys. zł rocz­nie. – Przy po­dzia­le na 12 mie­się­cy jest to 1666 zł mie­sięcz­nie. Ozna­cza to, że przy obec­nej staw­ce mi­ni­mal­nej za go­dzi­nę pra­cy 22,80 zł za go­dzi­nę (któ­ra wzra­sta od 1 lip­ca do 23,5 zł), opie­kun oso­by nie­peł­no­spraw­nej bę­dzie mógł pod­jąć pra­cę na mniej niż pół eta­tu za pła­cę mi­ni­mal­ną – pod­kre­śla Woj­ciech Zię­ba, peł­no­moc­nik Ko­mi­te­tu Ini­cja­ty­wy Usta­wo­daw­czej „STOP za­ka­zo­wi pracy”.

- War­to pod­kre­ślić, iż w przy­pad­ku otrzy­ma­nia ja­kiej­kol­wiek pre­mii, do­dat­ku wy­ni­ka­ją­ce­go z re­gu­la­mi­nu wy­na­gra­dza­nia lub pre­mio­wa­nia, obo­wią­zu­ją­ce­go u da­ne­go pra­co­daw­cy, tak­że mo­że ten li­mit 1666 zł mie­sięcz­nie prze­kro­czyć. Kon­se­kwen­cją te­go bę­dzie utra­ta pra­wa do świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go, a osią­gnię­ty do­chód z pra­cy wła­snej bę­dzie znacz­nie po­ni­żej utra­co­ne­go świad­cze­nia wy­no­szą­ce­go 2458 zł – do­da­je. Po­nad­to za­rów­no oso­by wy­kształ­co­ne, spe­cja­li­ści, któ­rych go­dzi­no­wa staw­ka pra­cy jest znacz­nie wyż­sza, nie bę­dą mo­gli pod­jąć pra­cy, po­nie­waż ich ak­tyw­ność za­wo­do­wa mia­ła­by zni­ko­my wy­miar go­dzi­no­wy dla pracodawcy.

Ko­mi­tet przy­po­mi­na, że obec­nie za­kaz pra­cy, ze wzglę­du na po­bie­ra­ne świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne, obej­mu­je oko­ło 175 tys. osób. Ozna­cza to, że z tej ilu­zo­rycz­nej zmia­ny je­dy­nie oni bę­dą mo­gli sko­rzy­stać. A co z resz­tą ro­dzi­ców, opie­ku­nów, któ­rzy ca­łość utrzy­ma­nia cięż­ko cho­re­go dziec­ka wzię­li (oko­ło 260 tys. osób) na swo­je bar­ki? Po wpro­wa­dze­niu tak ni­skie­go pro­gu do­cho­do­we­go, na­dal bę­dą po­mi­nię­ci i po­zo­sta­ną po­za sys­te­mem pomocy.

Zda­niem ini­cja­ty­wy „STOP za­ka­zo­wi pra­cy”, za­pro­po­no­wa­ny wy­jąt­ko­wo ni­ski próg do­cho­do­wy na­dal bę­dzie po­wo­do­wał wy­klu­cze­nie naj­bied­niej­szych ro­dzin z sys­te­mu ulg i od­li­czeń. Świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne nie jest bo­wiem uzna­wa­ne za do­chód, nie upraw­nia do od­li­czeń, a zbyt ni­ski do­chód tak­że nie przy­nie­sie tu żad­nej zmia­ny. Przy ta­kich ogra­ni­cze­niach do­cho­do­wych pra­ca ro­dzi­ca, na­wet na umo­wę o pra­cę w wy­mia­rze niż­szym niż 1/2 eta­tu, nie bę­dzie w przy­szło­ści za­li­cza­na do sta­żu pra­cy uwzględ­nia­ne­go przy przy­zna­wa­niu eme­ry­tu­ry. W pro­po­zy­cji na­dal zo­sta­ją po­mi­nię­te ro­dzi­ny, któ­re wy­cho­wu­ją wię­cej niż jed­no dziec­ko z nie­peł­no­spraw­no­ścią. W ta­kich ro­dzi­nach kosz­ty le­cze­nia i re­ha­bi­li­ta­cji dzie­ci są ogrom­ne, a wpro­wa­dzo­ny li­mit do­cho­dów nie uwzględ­nia sy­tu­acji tych rodzin.

We­dług ob­li­czeń wie­lu or­ga­ni­za­cji po­mo­co­wych, kosz­ty le­cze­nia i re­ha­bi­li­ta­cji naj­cię­żej cho­rych dzie­ci się­ga­ją na­wet do 6 tys. zł mie­sięcz­nie. Za­tem pro­po­zy­cja „do­ro­bie­nia” 1666 zł mie­sięcz­nie jest zu­peł­nie nie­ade­kwat­na do po­trzeb tych ro­dzin i wspar­cia ja­kie­go potrzebują.

Świad­cze­nie wspierające

Mi­ni­ster­stwo w za­pro­po­no­wa­nych zmia­nach przed­sta­wi­ło rów­nież pro­po­zy­cje świad­cze­nia wspie­ra­ją­ce­go. Choć w teo­rii obej­mu­je ono sze­ro­ki krąg osób, to w rze­czy­wi­sto­ści obej­mie tyl­ko bar­dzo wą­ską gru­pę. Szcze­gól­ny nie­po­kój bu­dzi po­wią­za­nie kwe­stii asy­sten­tu­ry z przy­zna­niem pra­wa do świad­cze­nia wspie­ra­ją­ce­go przy jed­no­cze­snym wa­run­ku re­zy­gna­cji opie­ku­na ze świad­cze­nia pielęgnacyjnego.

- W obec­nej sy­tu­acji ro­dzi­ny opie­ku­ją­ce się oso­ba­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi otrzy­mu­ją 2458 zł świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go, a opie­kun, któ­ry otrzy­mu­je to świad­cze­nie ma za­kaz pra­cy. Je­śli ro­dzi­na zde­cy­du­je się na przej­ście na no­wy sys­tem, za­miast 2458 zł mo­że otrzy­mać oko­ło 2700 zł. Na pierw­szy rzut oka wy­da­je się to roz­wią­za­niem ko­rzyst­nym. Jed­nak kwo­ta 2700 zł bę­dzie przy­zna­wa­na tyl­ko tym oso­bom, któ­re wy­ma­ga­ją naj­wyż­sze­go po­zio­mu wspar­cia. Po­zo­sta­li otrzy­ma­ją znacz­nie mniej­sze kwo­ty – od­po­wied­nio oko­ło 1400 zł przy śred­nim po­zio­mie wspar­cia oraz przy naj­niż­szym po­zio­mie wspar­cia oko­ło 700 zł – za­zna­cza Woj­ciech Zięba.

Aby otrzy­mać to świad­cze­nie, oso­by z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi zo­sta­ną oce­nio­ne przez no­wy sys­tem orzecz­nic­twa we­dług ska­li funk­cjo­nal­nej na wzór hisz­pań­skiej ska­li BVD, wg na­stę­pu­ją­cej punktacji:

90 – 100 punk­tów – naj­wyż­szy sto­pień wspar­cia, świad­cze­nie ok 2700 zł przy jed­no­cze­snej re­zy­gna­cji opie­ku­na ze świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go w kwo­cie 2458 zł,

80 – 90 punk­tów – śred­ni po­ziom wspar­cia, świad­cze­nie ok 1400 zł przy jed­no­cze­snej re­zy­gna­cji opie­ku­na ze świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go w kwo­cie 2458 zł,

70 – 80 punk­tów – naj­niż­szy po­ziom wspar­cia, świad­cze­nie ok 700 zł przy jed­no­cze­snej re­zy­gna­cji opie­ku­na ze świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go w kwo­cie 2458 zł.

Oso­by oce­nio­ne w tej no­wej ska­li na mniej niż 70 punk­tów żad­ne­go świad­cze­nia wspie­ra­ją­ce­go nie otrzymają.

Na­le­ży w tym miej­scu za­uwa­żyć, że za­po­ży­czo­na z Hisz­pa­nii ska­la oce­ny stop­ni i po­zio­mów nie­sa­mo­dziel­no­ści ma zu­peł­nie in­ne po­zio­my wspar­cia, niż te przed­sta­wio­ne przez Ministerstwo:

I naj­wyż­szy po­ziom wspar­cia – 75–100 punktów

II śred­ni po­ziom wspar­cia – 50 – 74 punktów

III naj­niż­szy po­ziom wspar­cia – 25 – 49 punktów

- Znacz­ne za­wę­że­nie gru­py, do któ­rej bę­dzie skie­ro­wa­ne wspar­cie w ra­mach no­we­go świad­cze­nia (70–100 punk­tów ) oraz usta­le­niu kwot wspar­cia na 2700, 1400 lub 700 zł wraz z wa­run­kiem re­zy­gna­cji opie­ku­na ze świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go w wy­so­ko­ści 2458 zł, po­moc ta bę­dzie tyl­ko ilu­zo­rycz­na dla więk­szo­ści ro­dzin opie­ku­ją­cych się oso­ba­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi i obej­mie bar­dzo nie­wiel­ką gru­pę osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi – stwier­dza Woj­ciech Zięba.

Po­zo­sta­łe oso­by nie sko­rzy­sta­ją z no­we­go sys­te­mu w żad­nym, na­wet naj­mniej­szym zakresie.

Do­dat­ko­wo nie­po­ko­ją­ca jest za­po­wiedź, że be­ne­fi­cjen­ci no­we­go świad­cze­nia bę­dą mo­gli je wy­mie­nić na go­dzi­ny asy­stenc­kie – oce­nia Ko­mi­tet Ini­cja­ty­wy Usta­wo­daw­czej. Przy ce­nie oko­ło 30 zł za go­dzi­nę opie­ki wy­kwa­li­fi­ko­wa­ne­go opie­ku­na ozna­cza­ło­by to, że mie­sięcz­nie za świad­cze­nie wspie­ra­ją­ce moż­na bę­dzie za­ku­pić oko­ło 90 godz. opie­ki asy­stenc­kiej czy­li 3 godz. dzien­nie. Do­ty­czy to osób, któ­re po­trze­bu­ją naj­wyż­sze­go po­zio­mu wspar­cia, czy­li opie­ki 18–24 godz. na do­bę. Ozna­cza to, że po­mi­mo iż opie­ku­no­wie ta­kich osób zre­zy­gnu­ją ze świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go i do­sta­ną moż­li­wość pod­ję­cia pra­cy za­rob­ko­wej, to na nich na­dal spo­czy­wał bę­dzie cię­żar spra­wo­wa­nia oso­bi­stej opie­ki nad oso­bą niepełnosprawną.

„Ja­ko Ko­mi­tet Ini­cja­ty­wy Usta­wo­daw­czej kry­tycz­nie oce­nia­my po­mysł po­wią­za­nia opie­ki asy­stenc­kiej z no­wym świad­cze­niem i za­ka­zem pra­cy dla opie­ku­nów. Wszyst­kie po­ru­szo­ne kwe­stie po­win­ny zo­stać unor­mo­wa­ne od­dziel­nie. W obec­nie za­pro­po­no­wa­nym kształ­cie są roz­wią­za­nia­mi ilu­zo­rycz­ny­mi i w ża­den spo­sób nie ko­re­spon­du­ją z rze­czy­wi­sty­mi kosz­ta­mi le­cze­nia i po­trze­ba­mi wspar­cia ro­dzin opie­ku­ją­cych się oso­ba­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi” – pi­sze w oświad­cze­niu Komitet.

Dla­te­go Ko­mi­tet Ini­cja­ty­wy Usta­wo­daw­czej „STOP za­ka­zo­wi pra­cy” ape­lu­je o cał­ko­wi­te znie­sie­nie za­ka­zu pra­cy dla opie­ku­nów cięż­ko cho­rych dzie­ci, któ­rzy otrzy­mu­ją świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne. Przy­go­to­wa­ny oby­wa­tel­ski pro­jekt usta­wy o zmia­nie usta­wy z dnia 28 li­sto­pa­da 2003 ro­ku o świad­cze­niach ro­dzin­nych „STOP za­ka­zo­wi pra­cy” za­kła­da trzy zmiany:

1. Opie­ku­no­wie dzie­ci z nie­peł­no­spraw­no­ścią otrzy­mu­ją­cy świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne w kwo­cie 2458 zł, któ­rzy obec­nie ma­ją za­kaz pra­cy bę­dą mo­gli pracować,
2. Opie­ku­no­wie dzie­ci z nie­peł­no­spraw­no­ścią, któ­rzy pra­cu­ją i przez to nie otrzy­mu­ją świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go – bę­dą mo­gli ubie­gać się o wy­pła­tę 2458 zł miesięcznie,
3. Ro­dzic lub opie­kun otrzy­mał­by wyż­sze świad­cze­nie, je­śli pod je­go opie­ką znaj­du­je się wię­cej niż jed­no nie­peł­no­spraw­ne dziecko.

„STOP za­ka­zo­wi pra­cy” za­chę­ca nie tyl­ko do za­po­zna­nia się z sa­mą ini­cja­ty­wą, ale rów­nież do włą­cze­nia się w zbiór­kę pod­pi­sów, tak by jesz­cze w tej ka­den­cji Sej­mu przed­sta­wić po­słom przy­go­to­wa­ny pro­jekt ustawy.

Źró­dło: KAI