Farmaceuci apelują do Prezydenta w sprawie pigułki „dzień po”

List otwar­ty SFKP do Pre­zy­den­ta RP w spra­wie no­we­li­za­cji usta­wy pra­wo far­ma­ceu­tycz­ne, umoż­li­wia­ją­cej za­kup ta­blet­ki „dzień po” bez recepty

Sza­now­ny Pa­nie Prezydencie!

W imie­niu far­ma­ceu­tów zrze­szo­nych w Sto­wa­rzy­sze­niu Far­ma­ceu­tów Ka­to­lic­kich Pol­ski oraz wie­lu far­ma­ceu­tów i tech­ni­ków far­ma­ceu­tycz­nych, któ­rzy sza­nu­ją ży­cie każ­de­go czło­wie­ka od po­czę­cia do na­tu­ral­nej śmier­ci, a tak­że ma­ją na uwa­dze do­bro dziew­cząt i ko­biet na­sze­go kra­ju, ape­lu­je­my do Pa­na, Pa­nie Pre­zy­den­cie, o nie­pod­pi­sy­wa­nie no­we­li­za­cji usta­wy pra­wo far­ma­ceu­tycz­ne, umoż­li­wia­ją­cej za­kup ta­blet­ki „dzień po” bez prze­pi­su le­ka­rza oso­bom, któ­re ukoń­czy­ły 15 rok życia.

No­we­li­za­cja tej usta­wy do­pro­wa­dzi do nie­ogra­ni­czo­ne­go, ani kon­tro­lą le­kar­ską ani ro­dzi­ciel­ską, do­stę­pu do ta­blet­ki „dzień po” za­wie­ra­ją­cej octan uli­pry­sta­lu. Jej sto­so­wa­nie z uwa­gi na me­cha­nizm dzia­ła­nia już sa­mo w so­bie jest nieetyczne[1]. Octan uli­pry­sta­lu (po­chod­na mi­fe­pri­sto­nu sto­so­wa­ne­go, aby wy­wo­łać abor­cję do 63 dnia ży­cia dziec­ka) to se­lek­tyw­ny mo­du­la­tor re­cep­to­ra pro­ge­ste­ro­no­we­go. Blo­ku­je on dzia­ła­nie pro­ge­ste­ro­nu, któ­ry re­gu­lu­je wzrost bło­ny wy­ście­ła­ją­cej ma­ci­cę i od­gry­wa klu­czo­wą ro­lę w pro­ce­sie przy­go­to­wa­nia en­do­me­trium do im­plan­ta­cji (za­gnież­dże­nia em­brio­nu), a tak­że w sa­mym pro­ce­sie im­plan­ta­cji oraz za­pew­nie­niu pra­wi­dło­we­go prze­bie­gu cią­ży. Wie­le ba­dań wska­zu­je na to, że po­da­nie uli­pry­sta­lu istot­nie za­bu­rza pro­ces za­gnież­dże­nia po­czę­te­go dziecka[2]. Po­nad­to ha­mu­je eks­pre­sję ge­nów waż­nych dla pra­wi­dło­we­go funk­cjo­no­wa­nia bło­ny ślu­zo­wej ma­ci­cy i wa­run­ku­ją­cych jej po­dat­ność na implantację[3]. Wy­so­ka sku­tecz­ność (98%) ta­blet­ki „dzień po” za­wie­ra­ją­cej uli­pry­stal wią­że się z jej dzia­ła­niem prze­ciw­za­gnież­dże­nio­wym (an­ty­ni­da­cyj­nym, wcze­sno­abor­cyj­nym) w sy­tu­acji, gdy zo­sta­nie przy­ję­ta do dwóch dni przed owu­la­cją lub póź­niej, a w wy­ni­ku kon­tak­tu sek­su­al­ne­go doj­dzie do za­płod­nie­nia. Trze­ba pod­kre­ślić, że przy­wo­ły­wa­ne czę­sto przez jej zwo­len­ni­ków dzia­ła­nie an­ty­kon­cep­cyj­ne uli­pry­sta­lu ma swo­je ogra­ni­cze­nia. We­dług ba­dań ja­jecz­ko­wa­nie po po­da­niu uli­pry­sta­lu czę­sto nie zo­sta­je za­ha­mo­wa­ne, ale je­dy­nie opóź­nio­ne i to tyl­ko w 58,8% przy­pad­ków. Po­zo­sta­je za­tem 41,2% cy­kli, w któ­rych owu­la­cja nie zo­sta­je opóź­nio­na. Do­kład­niej­sze wy­ni­ki wska­zu­ją, że po­da­nie uli­pry­sta­lu kil­ka dni przed owu­la­cją (przed wzro­stem hor­mo­nu lu­te­ini­zu­ją­ce­go, pik LH) rze­czy­wi­ście opóź­nia ją o ok. 5 dni w 100% przy­pad­ków, na­to­miast po­da­nie ta­blet­ki już na 1–2 dni przed owu­la­cją (pik LH) i w dniu owu­la­cji na ogół jej nie opóź­nia, gdyż ba­da­nia wska­zu­ją je­dy­nie na opóź­nie­nie w 8% przypadków[4]. Za­tem ta­blet­ka ta mo­że dzia­łać po za­płod­nie­niu (po za­ist­nie­niu no­wej isto­ty ludz­kiej), gdy zo­sta­nie przy­ję­ta tuż przed owu­la­cją, w dniu owu­la­cji lub po owu­la­cji (na­wet 5 dni po moż­li­wym po­czę­ciu dziecka).

Nie­ste­ty w me­diach i wie­lu wy­po­wie­dziach eks­per­tów nie przed­sta­wia się peł­nej praw­dy o dzia­ła­niu te­go pre­pa­ra­tu. Po­mi­ja się je­go moż­li­we dzia­ła­nie w okre­sie od za­płod­nie­nia do za­koń­cze­nia pro­ce­su im­plan­ta­cji. Na­uki bio­lo­gicz­ne wska­zu­ją jed­no­znacz­nie, że ży­cie czło­wie­ka (a tak­że cią­ża w ogól­nym po­ję­ciu) za­czy­na się od za­płod­nie­nia, a nie ­­– jak to czę­sto się po­da­je – od za­koń­cze­nia im­plan­ta­cji. Do­pie­ro wpro­wa­dza­nie ta­kiej no­wej de­fi­ni­cji po­cząt­ku ży­cia (i po­cząt­ku cią­ży) umoż­li­wia twier­dze­nie, że pre­pa­rat ten dzia­ła je­dy­nie an­ty­kon­cep­cyj­nie, co nie jest praw­dą, gdyż mo­że pro­wa­dzić do uśmier­ce­nia no­wo po­czę­te­go czło­wie­ka w pierw­szych dniach życia.

My far­ma­ceu­ci – spe­cja­li­ści od le­ków – nie mo­że­my mil­czeć, gdy po­da­je się opi­nii pu­blicz­nej je­dy­nie wy­bra­ne me­cha­ni­zmy dzia­ła­nia ta­blet­ki „dzień po” i rów­no­cze­śnie ukry­wa dzia­ła­nie etycz­nie kon­tro­wer­syj­ne. Tym sa­mym po­zba­wia się wie­le ko­biet in­for­ma­cji o rze­czy­wi­stym dzia­ła­niu tej ta­blet­ki, co jest for­mą ma­ni­pu­la­cji. Nie mo­gą one wte­dy pod­jąć wol­nej i od­po­wie­dzial­nej de­cy­zji o jej za­sto­so­wa­niu, zgod­nie ze swo­im świa­to­po­glą­dem i peł­ną świa­do­mo­ścią skut­ków, ja­kie mo­gą wy­stą­pić po jej za­ży­ciu. Nie­ste­ty, ta­ki stan rze­czy do­ty­czy tak­że ma­te­ria­łów in­for­ma­cyj­nych do­łą­czo­nych do pre­pa­ra­tu, w któ­rych wspo­mi­na się tyl­ko o wpły­wie środ­ka na owu­la­cję. Jest to nie­spój­ne z do­stęp­ny­mi ba­da­nia­mi oraz z do­ku­men­ta­cją re­je­stra­cyj­ną za­miesz­czo­ną na stro­nie Eu­ro­pej­skiej Agen­cji Le­ków (EMEA), do­ku­men­ta­cją, w któ­rej zo­stał przed­sta­wio­ny pe­łen me­cha­nizm dzia­ła­nia ta­blet­ki za­wie­ra­ją­cej uli­pry­stal (wpływ na owu­la­cję oraz na implantację)[5]. War­to za­uwa­żyć, że ko­bie­ty w Sta­nach Zjed­no­czo­nych, w od­róż­nie­niu od miesz­ka­ją­cych w Unii Eu­ro­pej­skiej, w ulot­ce za­łą­czo­nej do opa­ko­wa­nia znaj­du­ją in­for­ma­cję o moż­li­wym dzia­ła­niu prze­ciw­za­gnież­dże­nio­wym te­go preparatu[6].

Po­za tym do­stęp­ność bez re­cep­ty su­ge­ru­je, że pre­pa­rat ten jest bez­piecz­ny i nie po­wo­du­je szko­dy. Jak wie­my, in­ge­ru­je on w układ hor­mo­nal­ny ko­bie­ty, szcze­gól­nie mło­dej, któ­ry nie jest jesz­cze w peł­ni wy­kształ­co­ny. Wy­wo­łu­je licz­ne skut­ki ubocz­ne, po­wo­du­je in­te­rak­cje le­ko­we. Ist­nie­ją tak­że prze­ciw­wska­za­nia do sto­so­wa­nia te­go pre­pa­ra­tu. W kra­jach, w któ­rych ta­blet­ka „dzień po” jest w wol­nej sprze­da­ży, lu­dzie mło­dzi czę­sto trak­tu­ją ją ja­ko śro­dek an­ty­kon­cep­cyj­ny, przyj­mu­ją kil­ka­krot­nie w tym sa­mym cy­klu, nie­kie­dy po każ­dym współ­ży­ciu sek­su­al­nym. Po­ja­wi­ły się do­nie­sie­nia, że po wie­lo­krot­nym sa­mo­dziel­nym za­ży­ciu uli­pry­sta­lu zwięk­sza się ry­zy­ko uszko­dze­nia wątroby[7]. Po­wszech­nie przyj­mu­je się, że oso­by nie­peł­no­let­nie nie są zdol­ne do po­dej­mo­wa­nia sa­mo­dziel­nych i od­po­wie­dzial­nych (au­to­no­micz­nych) de­cy­zji do­ty­czą­cych le­cze­nia. Tym bar­dziej nie moż­na zgo­dzić się na sa­mo­dziel­ne (bez zgo­dy i wie­dzy rodziców/opiekunów praw­nych) de­cy­do­wa­nie o przyj­mo­wa­niu pre­pa­ra­tów in­ge­ru­ją­cych w układ roz­rod­czy, po­wo­du­ją­cych da­le­ko­sięż­ne skut­ki oraz bu­dzą­cych po­waż­ne za­strze­że­nia moralne.

Nikt nie kwe­stio­nu­je fak­tu, że mło­dzież nie jest w peł­ni doj­rza­ła fi­zycz­nie, sek­su­al­nie, psy­chicz­nie, oso­bo­wo­ścio­wo i spo­łecz­nie. Przy­zwo­le­nie na sto­so­wa­nie ta­blet­ki „dzień po” przez mło­dzież od 15 ro­ku ży­cia ozna­cza rów­nież zgo­dę na po­dej­mo­wa­nie współ­ży­cia sek­su­al­ne­go (w tym przy­pad­ko­we­go i ry­zy­kow­ne­go) w bar­dzo mło­dym wie­ku. To tak na­praw­dę po­zo­sta­wie­nie mło­dych osób ­­– w tej new­ral­gicz­nej sfe­rze, któ­ra bę­dzie klu­czo­wa dla ich dal­szych ży­cio­wych lo­sów ­­– sa­mym so­bie. To po­zor­ne uła­twie­nie bę­dzie mia­ło na­stęp­stwa spo­łecz­ne. Utrud­ni mło­dzie­ży roz­wój od­po­wie­dzial­no­ści, głę­bo­kiej re­la­cji mię­dzy ko­bie­tą a męż­czy­zną i osią­gnię­cie doj­rza­łe­go ro­dzi­ciel­stwa za kil­ka lat. Bę­dzie ra­czej sprzy­jać bu­do­wa­niu ego­istycz­nej men­tal­no­ści an­ty­kon­cep­cyj­nej, po­sta­wy skie­ro­wa­nej prze­ciw­ko dziec­ku. W kon­se­kwen­cji zmniej­szy sza­cu­nek dla ży­cia czło­wie­ka i zwięk­szy ak­cep­to­wal­ność pro­ce­dur me­dycz­nych zwią­za­nych z je­go znisz­cze­niem. Pra­gnie­my za pa­pie­żem Ja­nem Paw­łem II po­wtó­rzyć: „Na­ród, któ­ry za­bi­ja wła­sne dzie­ci [tak­że du­cho­wo], jest na­ro­dem bez przyszłości”.

Dla­te­go sta­now­czo wnio­sku­je­my o za­we­to­wa­nie w/w ustawy.

Z wy­ra­za­mi szacunku

Mał­go­rza­ta Prusak
Prze­wod­ni­czą­ca Sto­wa­rzy­sze­nia Far­ma­ceu­tów Ka­to­lic­kich Polski
https://m.sfkp.pl/

13 mar­ca 2024 roku

[1] Sta­no­wi­sko Ze­spo­łu Eks­per­tów KEP ds. Bio­etycz­nych od­no­śnie do sto­so­wa­nia tzw. an­ty­kon­cep­cji do­raź­nej: https://episkopat.pl/zespol-ekspertow-kep-ds-bioetycznych-stosowanie-tabletek-po-jest-z-punktu-widzenia-etycznego-niemoralne/ [do­stęp: 13.03.2024].

[2] M.J. Ma­nu­ce i in., Me­cha­ni­sms in­vo­lved in the con­tra­cep­ti­ve ef­fects of uli­pri­stal ace­ta­te, „Re­pro­duc­tion” 2020, 159, s. 139–149.

[3] S. Li­ra-Al­bar­rán i in., Uli­pri­stal ace­ta­te ad­mi­ni­stra­tion at mid-cyc­le chan­ges ge­ne expres­sion pro­fi­ling of en­do­me­trial biop­sies ta­ken du­ring the re­cep­ti­ve pe­riod of the hu­man men­stru­al cyc­le, „Mo­le­cu­lar and Cel­lu­lar En­do­cri­no­lo­gy” 2017, 447, s. 1–11

[4] V. Bra­che i in., Uli­pri­stal ace­ta­te pre­vents ovu­la­tion mo­re ef­fec­ti­ve­ly than le­vo­nor­ge­strel: ana­ly­sis of po­oled da­ta from three ran­do­mi­zed trials of emer­gen­cy con­tra­cep­tion re­gi­mens, „Con­tra­cep­tion” 2013, 88, s. 611–618.

[5] CHMP As­ses­sment Re­port for El­la­one https://www.ema.europa.eu/en/documents/assessment-report/ellaone-epar-public-assessment-report_en.pdf [do­stęp: 13.03.2024].

[6] US Fo­od and Drug (FDA), el­la la­be­ling in­for­ma­tion: https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2010/022474s000lbl.pdf [do­stęp: 13.03.2024].

[7] B. Moz­za­ne­ga, Uli­pri­stal ace­ta­te and li­ver-in­ju­ries: whi­le Esmya is re­vo­ked, El­la­One is al­lo­wed in re­pe­ated self-ad­mi­ni­stra­tions po­ssi­bly exce­eding UPA to­xic-do­sing with Esmya, „Jo­ur­nal of He­pa­to­lo­gy” 2021, 74, 750–751.