Stanowisko KSLP w sprawie tabletki „dzień po”

Sta­no­wi­sko Od­dzia­łu Ma­zo­wiec­kie­go i Ra­dom­skie­go Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Pol­skich w spra­wie pro­jek­tu roz­po­rzą­dze­nia Mi­ni­ster­stwa  Zdro­wia umoż­li­wia­ją­ce­go do­stęp­ność  ta­blet­ki „dzień po” od 15. ro­ku ży­cia w ap­te­kach w ra­mach po­ra­dy farmaceutycznej

Ka­to­lic­kie Sto­wa­rzy­sze­nie Le­ka­rzy Pol­skich jest prze­ciw­ne udo­stęp­nia­niu ta­ble­tek „dzień po” na­sto­lat­kom po 15 ro­ku ży­cia w ra­mach po­ra­dy  far­ma­ceu­tycz­nej. Ta­kie dzia­ła­nia za­bu­rzać bę­dą zdro­wie pro­kre­acyj­ne dzie­ci i mło­dych ko­biet, ich psy­cho­fi­zycz­ny i spo­łecz­ny roz­wój, bę­dą po­zba­wiać ro­dzi­ców pra­wa do wy­cho­wa­nia swo­ich dzieci.1

1. Opu­bli­ko­wa­ny 3 kwiet­nia 2024 ro­ku pro­jekt roz­po­rzą­dze­nia, któ­ry ma za­cząć obo­wią­zy­wać od 1 ma­ja 2024 ro­ku, ja­ko „pro­gram pi­lo­ta­żo­wej opie­ki far­ma­ceu­ty spra­wo­wa­nej nad pa­cjen­tem w za­kre­sie zdro­wia re­pro­duk­cyj­ne­go”, ba­na­li­zu­je za­kres od­po­wie­dzial­no­ści far­ma­ceu­ty za zdro­wie pro­kre­acyj­ne na­sto­la­tek spro­wa­dza­jąc go je­dy­nie do krót­kie­go wy­wia­du na za­ple­czu ap­te­ki i wy­da­nia re­cep­ty na śro­dek hor­mo­nal­ny, bez moż­li­wo­ści dia­gno­sty­ki sta­nu zdro­wia na­sto­let­nie­go dziec­ka, roz­po­zna­nia obec­no­ści współ­ist­nie­ją­cych cho­rób czy cią­ży, oraz bra­ku do­stę­pu do do­ku­men­ta­cji me­dycz­nej. Far­ma­ceu­ta za ta­ką po­ra­dę otrzy­ma 50 zł, pod­czas gdy po­ra­da po­łoż­nej do­ty­czą­ca pro­fi­lak­ty­ki za­bu­rzeń zdro­wia mat­ki w okre­sie oko­ło­po­ro­do­wym jest wy­ce­nio­na na nie­co po­nad 30 zł. Mi­ni­ster­stwo Zdro­wia prze­zna­cza wię­cej środ­ków na pro­mo­cję „bez­piecz­ne­go”, nie­upo­rząd­ko­wa­ne­go współ­ży­cia sek­su­al­ne­go dzie­ci niż na zdro­wie przy­szłych po­ko­leń Polaków.
2. Z cha­rak­te­ry­sty­ki Pro­duk­tu Lecz­ni­cze­go Octa­nu uli­pry­sta­lu w daw­ce 30 mg, za­war­te­go w pre­pa­ra­cie El­la­One, (ta­blet­ka „dzień po”) wie­my, że „nie sto­su­je się u dzie­ci przed okre­sem doj­rze­wa­nia w przy­pad­ku na­głej an­ty­kon­cep­cji”.[1]  Sto­so­wa­nie pre­pa­ra­tów hor­mo­nal­nych sil­nie dzia­ła­ją­cych na or­ga­nizm, nie jest obo­jęt­ne dla zdro­wia ko­bie­ty a zwłasz­cza na­sto­lat­ki w okre­sie  doj­rze­wa­nia  ukła­dów roz­rod­cze­go i hor­mo­nal­ne­go, któ­re trwa co naj­mniej do 18 ro­ku ży­cia. Tro­ska o płod­ność nie mo­że spro­wa­dzać się je­dy­nie do za­po­bie­ga­nia ciąży.
3. Pod­kre­śla­nie przez Mi­ni­stra Zdro­wia, że „usłu­ga far­ma­ceu­tycz­na nie jest świad­cze­niem zdro­wot­nym” spra­wia, że oso­by od 15. ro­ku ży­cia mo­gą otrzy­mać re­cep­tę na ta­blet­kę hor­mo­nal­ną „dzień po” bez wie­dzy opie­ku­na praw­ne­go co wpro­wa­dza do­ro­słych i mło­dzież w błęd­ne my­śle­nie, że na­sto­lat­ka mo­że przyj­mo­wać do­wol­ne środ­ki hor­mo­nal­ne bez nad­zo­ru ro­dzi­ciel­skie­go i lekarskiego.
4. Przy­po­mi­na­my, że na wnio­sek Pre­ze­sa Urzę­du Re­je­stra­cji Pro­duk­tów Lecz­ni­czych, Wy­ro­bów Me­dycz­nych i Pro­duk­tów Bio­bój­czych, pre­pa­rat uli­pry­sta­lu w daw­ce 5 mg, de­cy­zją Głów­ne­go In­spek­to­ra Far­ma­ceu­tycz­ne­go z dnia 13.03.2020 r. zo­stał wstrzy­ma­ny w ob­ro­cie w Pol­sce po re­ko­men­da­cji Ko­mi­te­tu ds. Oce­ny Ry­zy­ka w Ra­mach Nad­zo­ru nad Bez­pie­czeń­stwem Far­ma­ko­te­ra­pii z po­wo­du po­ja­wie­nia się przy­pad­ku cięż­kie­go uszko­dze­nia wą­tro­by, w wy­ni­ku któ­re­go ko­niecz­ny był prze­szczep wą­tro­by.[2]
5. Wie­lo­krot­ne za­pew­nia­nie przez Mi­ni­stra Zdro­wia, że „do­stęp­na an­ty­kon­cep­cja awa­ryj­na, tzw. ta­blet­ka „dzień po”, jest bez­piecz­na” do przyj­mo­wa­nia raz na mie­siąc, nie zmie­nia fak­tów, że pre­pa­rat hor­mo­nal­ny po­da­ny w wy­so­kiej, cza­sem wie­lo­krot­nie po­wta­rza­nej daw­ce za­bu­rza pra­wi­dło­we funk­cjo­no­wa­nie or­ga­ni­zmu dziec­ka i mło­dej ko­bie­ty. Mi­ni­ster­stwo Zdro­wia udo­stęp­ni­ło wy­kaz kil­ku­dzie­się­ciu dzia­łań nie­po­żą­da­nych po za­sto­so­wa­niu El­la­One, zgło­szo­nych do Eu­ro­pej­skiej Ba­zy Zgło­szeń Dzia­łań Nie­po­żą­da­nych w okre­sie od 1 stycz­nia 2015 r. do 30 kwiet­nia 2020 r.[3] Czę­sto zgła­sza­no krwo­tok z po­chwy, bó­le brzu­cha i gło­wy, mdło­ści, wy­mio­ty, za­wro­ty gło­wy i uczu­cie zmę­cze­nia, oraz dresz­cze, go­rącz­kę, draż­li­wość, bez­sen­ność, za­bu­rze­nia wi­dze­nia, za­bu­rze­nia cy­klu mie­siącz­ko­we­go, sen­ność i za­bu­rze­nia kon­cen­tra­cji.[4]
6. Udo­wod­nio­no, że uła­twio­ny do­stęp do środ­ków „dzień po” jest przy­czy­ną zwięk­sze­nia czę­sto­ści sto­sun­ków płcio­wych, co po­ten­cjal­nie zwięk­sza czę­stość nie­pla­no­wa­nych ciąż.[5]’[6] Mi­mo, że pi­guł­ka „dzień po” mo­że za­po­biec nie­za­mie­rzo­nej cią­ży u kon­kret­nej ko­bie­ty lub znisz­czyć za­ro­dek, to sto­so­wa­nie te­go środ­ka nie ma wpły­wu na wskaź­ni­ki abor­cji na po­zio­mie po­pu­la­cji.[7] Upo­wszech­nie­nie ta­ble­tek nie jest więc wła­ści­wą dro­gą dla ogra­ni­cze­nia czę­sto­ści aborcji.
7. Ła­twy do­stęp do pi­gu­łek „dzień po” nie­wąt­pli­wie przy­czy­ni się do ob­ni­że­nie wie­ku ini­cja­cji sek­su­al­nej, wzro­stu czę­sto­ści nie­upo­rząd­ko­wa­nych re­la­cji sek­su­al­nych, za­ka­żeń prze­no­szo­nych dro­gą płcio­wą, co w przy­szło­ści mo­że zwięk­szyć czę­stość za­bu­rzeń płod­no­ści, po­ro­dów przed­wcze­snych oraz no­wo­two­rów na­rzą­dów płcio­wych i prze­wle­kłych bó­lów brzucha.
8. Pa­ni Mi­ni­ster Zdro­wia upo­rczy­wie dą­żąc wbrew sta­no­wi­sku Pa­na Pre­zy­den­ta Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej do za­pew­nie­nia na­sto­lat­kom ta­ble­tek „dzień po” po­mi­ja mil­cze­niem me­cha­ni­zmy dzia­ła­nia El­la­One, któ­re po­le­ga­ją na ha­mo­wa­niu lub opóź­nia­niu owu­la­cji, wpły­wie na gru­bość en­do­me­trium, za­bu­rza­niu je­go doj­rze­wa­nia i struk­tu­ry co mo­że unie­moż­li­wić za­gnież­dże­nie się za­rod­ka w bło­nie ślu­zo­wej ma­ci­cy pro­wa­dząc do je­go ob­umar­cia.[8] El­la­One nie za­po­bie­ga owu­la­cji, je­śli bę­dzie przy­ję­ta w naj­bar­dziej płod­nych dniach cy­klu.[9] Uli­pry­stal zwal­nia pe­ry­stal­tycz­ne skur­cze mię­śniów­ki ja­jo­wo­dów, zwięk­sza tym sa­mym czę­stość ciąż po­za­ma­cicz­nych, za­gra­ża­ją­cych ży­ciu kobiet.

Ka­to­lic­kie Sto­wa­rzy­sze­nie Le­ka­rzy Pol­skich uwa­ża, że:

1. Udo­stęp­nia­nie na­sto­lat­kom za­ku­pu pi­gu­łek „dzień po” jest nie­etycz­ne, na­ra­ża ich przy­szłe zdro­wie pro­kre­acyj­ne a ro­dzi­ców po­zba­wia od­po­wie­dzial­no­ści za zdro­wie i ży­cie swo­ich nie­let­nich dzieci.
2. Pro­po­no­wa­na usłu­ga far­ma­ceu­tycz­na ob­cią­ża su­mie­nia far­ma­ceu­tów de­cy­zją wy­da­nia re­cep­ty na ta­blet­kę „dzień po”, na­ra­ża ich na kon­flik­ty z ro­dzi­ca­mi, nisz­czy re­la­cje ro­dzin­ne, uczy mło­de po­ko­le­nie przed­mio­to­we­go po­dej­ścia do po­czę­te­go życia.
3. Ma­so­we udo­stęp­nie­nie na­sto­lat­kom ta­ble­tek „po” sprzy­jać bę­dzie po­sta­wom ego­istycz­nym, zwłasz­cza wśród chłop­ców, mo­ral­nej de­pra­wa­cji dzie­ci i mło­dzie­ży, bę­dzie uczyć bra­ku od­po­wie­dzial­no­ści za sie­bie i in­nych oraz za po­czę­te ludz­kie życie.

Sta­now­czo żą­da­my na­tych­mia­sto­we­go wy­co­fa­nia się Mi­ni­ster­stwa Zdro­wia z pro­po­no­wa­ne­go pro­jek­tu, któ­ry uwa­ża­my na pod­sta­wie obec­nej wie­dzy me­dycz­nej za de­struk­cyj­ny dla doj­rze­wa­nia fi­zycz­ne­go i psy­chicz­ne­go mło­dych lu­dzi oraz bar­dzo szko­dli­wy dla obec­ne­go i przy­szłych pokoleń.

Prof. dr hab. n. med. Bog­dan Cha­zan, spe­cja­li­sta gi­ne­ko­lo­gii i po­łoż­nic­twa, Wi­ce­pre­zes Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Pol­skich (www.kslp.pl)
Dr Gra­ży­na Ry­bak, spe­cja­li­sta pe­dia­trii,  Pre­zes Od­dzia­łu Ma­zo­wiec­kie­go Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Pol­skich. (www.kslpmazowsze.pl)
Dr An­drzej Nie­mir­ski, le­karz cho­rób we­wnętrz­nych, spe­cja­li­sta me­dy­cy­ny ro­dzin­nej, Pre­zes Od­dzia­łu Ra­dom­skie­go Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Polskich 

Do wia­do­mo­ści otrzymują:
Mi­ni­ster Zdro­wia Iza­be­la Lesz­czy­na, Pre­zy­dent RP An­drzej Duda,
Pre­zes Na­czel­nej Ra­dy Le­kar­skiej Łu­kasz Jan­kow­ski, Mar­sza­łek Sej­mu RP Szy­mon Ho­łow­nia, media

[1] https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160502134849/anx_134849_pl.pdf
[2] In­deks le­ków Me­dy­cy­na Prak­tycz­na – https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=7936
[3] https://mgr.farm/aktualnosci/krwotok-z-pochwy-wsrod-najczestszych-dzialan-niepozadanych-pigulki-dzien-po/
[4] chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160502134849/anx_134849_pl.pdf
[5] At­kins D. As­so­cia­tion be­twe­en in­cre­ased ava­ila­bi­li­ty of emer­gen­cy con­tra­cep­ti­ve pills and the se­xu­al and con­tra­cep­ti­ve be­ha­viors of wo­men. Jo­ur­nal of Pu­blic He­alth Po­li­cy. 2014, Aug 35 (3), 292 – 310 doi: 10,1057/jphp.2014.3
[6] Po­lis CB, Gri­mes DA, Schaf­fer K, Blan­chard K, Gla­sier A, Har­per CC,. Ad­van­ce pro­vi­sion of emer­gen­cy con­tra­cep­tion for pre­gnan­cy pre­ven­tion (full re­view). Co­chra­ne Da­ta­ba­se Syst Rev. 2010, Is­sue 3.
[7] Mi­chie L, Ca­me­ron ST. Emer­gen­cy con­tra­cep­tion and im­pact on abor­tion ra­tes. Best Pract Res Clin Ob­stet Gy­na­ecol. 2020 Feb;63:111–119. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2019.06.008. Epub 2019 Jul 3. PMID: 31362908.
[8] Miech RP. Im­mu­no­phar­ma­co­lo­gy of uli­pri­stal as an emer­gen­cy con­tra­cep­ti­ve. Int J Wo­mens He­alth. 2011;3:391–7. doi: 10.2147/IJWH.S25887. Epub 2011 Nov 22. PMID: 22140327; PMCID: PMC3225469.
[9] Moz­za­ne­ga B, Nar­del­li GB. UPA and LNG in emer­gen­cy con­tra­cep­tion: the in­for­ma­tion by EMA and the scien­ti­fic evi­den­ces in­di­ca­te a pre­va­lent an­ti-im­plan­ta­tion ef­fect. Eur J Con­tra­cept Re­prod He­alth Ca­re. 2019 Feb;24(1):4–10. doi: 10.1080/13625187.2018.1555662. Epub 2019 Jan 18. PMID: 30656992.