RPO o rejestrze ciąż – wokół nowelizacji Ministra Zdrowia

12 wrze­śnia 2024 ro­ku Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich, Mar­cin Wią­cek, zgło­sił swo­je uwa­gi do­ty­czą­ce pro­jek­tu no­we­li­za­cji roz­po­rzą­dze­nia Mi­ni­stra Zdro­wia, któ­re ma na ce­lu umiesz­cza­nie in­for­ma­cji o cią­ży w Sys­te­mie In­for­ma­cji Me­dycz­nej (SIM).

W 2022 ro­ku wpro­wa­dzo­no roz­sze­rze­nie za­kre­su da­nych gro­ma­dzo­nych w re­je­strze zda­rzeń me­dycz­nych, obej­mu­ją­ce m.in. in­for­ma­cje o cią­ży. Zmia­na ta wy­wo­ła­ła za­nie­po­ko­je­nie wśród ko­biet, któ­re oba­wia­ły się, że in­for­ma­cje o utra­cie cią­ży mo­gą być wy­ko­rzy­sty­wa­ne w po­stę­po­wa­niach są­do­wych, zwłasz­cza w kon­tek­ście za­ostrzo­nych prze­pi­sów do­ty­czą­cych abor­cji. Za­rów­no wte­dy, jak i obec­nie, gdy te­mat po­now­nie stał się przed­mio­tem dys­ku­sji, Mi­ni­ster­stwo Zdro­wia pod­kre­śla­ło, że da­ne te ma­ją klu­czo­we zna­cze­nie z per­spek­ty­wy me­dycz­nej i są zbie­ra­ne wy­łącz­nie w ce­lach zdro­wot­nych, do któ­rych do­stęp ma je­dy­nie upraw­nio­ny per­so­nel me­dycz­ny, a nie urzędnicy.

Do de­ba­ty włą­czył się rów­nież pre­mier Do­nald Tusk, któ­ry wów­czas za­de­kla­ro­wał, że w Pol­sce nie zo­sta­nie wpro­wa­dzo­ny obo­wiąz­ko­wy „re­jestr ciąż”. Mi­ni­ster zdro­wia, Iza­be­la Lesz­czy­na, po­in­for­mo­wa­ła o „osta­tecz­nej de­cy­zji” w tej spra­wie, za­po­wia­da­jąc, że re­sort, po wcze­śniej­szej obro­nie za­sad­no­ści gro­ma­dze­nia tych da­nych, pla­nu­je zmiany.

No­we­li­za­cja a Sys­tem In­for­ma­cji Medycznej

Mi­ni­ster­stwo Zdro­wia zwró­ci­ło się do RPO o opi­nię na te­mat pro­jek­tu no­we­li­za­cji, któ­ry za­kła­da obo­wią­zek umiesz­cza­nia in­for­ma­cji o cią­ży w sys­te­mie cy­fro­wym, co mia­ło­by na ce­lu lep­sze mo­ni­to­ro­wa­nie sta­nu zdro­wia pa­cjen­tek. Jak wy­ni­ka z do­ku­men­tu, in­for­ma­cja ta mia­ła­by za­pew­niać więk­szą dba­łość o zdro­wie ko­biet, po­zwa­la­jąc le­ka­rzom na do­kład­niej­szą dia­gno­zę i uni­ka­nie prze­pi­sy­wa­nia le­ków lub ba­dań mo­gą­cych za­szko­dzić nie­na­ro­dzo­ne­mu dziecku.

Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich w swo­im sta­no­wi­sku przy­po­mniał, że już w 2022 ro­ku wy­ra­żał za­strze­że­nia do­ty­czą­ce po­dob­nych pro­po­zy­cji. W szcze­gól­no­ści do­ty­czy­ły one bra­ku od­po­wied­nich pod­staw praw­nych do prze­twa­rza­nia da­nych o wy­ro­bach me­dycz­nych, ta­kich jak środ­ki an­ty­kon­cep­cyj­ne, np. wkład­ki do­ma­cicz­ne. Pod­kre­ślił, że no­we­li­za­cja po­win­na uwzględ­niać wszyst­kie ko­bie­ty, nie tyl­ko te, któ­rych cią­ża jest zgło­szo­na w sys­te­mie. Waż­ne jest, aby Mi­ni­ster­stwo Zdro­wia po­now­nie prze­ana­li­zo­wa­ło pro­jek­to­wa­ne zmia­ny i uwzględ­ni­ło wcze­śniej zgło­szo­ne uwa­gi RPO.

Re­jestr ciąż – ochro­na ży­cia czy za­gro­że­nie dla prywatności?

Pro­po­zy­cja wpro­wa­dze­nia re­je­stru ciąż bu­dzi oba­wy po stro­nie śro­do­wisk pro­abor­cyj­nych, któ­re w tej re­gu­la­cji wi­dzą ry­zy­ko na­ru­sze­nia pry­wat­no­ści ko­biet. W rze­czy­wi­sto­ści to krok w stro­nę bar­dziej od­po­wie­dzial­nej opie­ki me­dycz­nej nad ko­bie­ta­mi w cią­ży. Gdy cią­ża jest ofi­cjal­nie od­no­to­wa­na w sys­te­mie, le­ka­rze mo­gą le­piej do­sto­so­wać swo­ją opie­kę, uni­ka­jąc prze­pi­sy­wa­nia nie­od­po­wied­nich le­ków czy wy­ko­ny­wa­nia ba­dań, któ­re mo­gły­by za­szko­dzić roz­wi­ja­ją­ce­mu się dziecku.

Jed­nak śro­do­wi­ska pro­abor­cyj­ne oba­wia­ją się, że „re­jestr ciąż” mo­że być wy­ko­rzy­sta­ny do za­da­wa­nia nie­wy­god­nych py­tań. Na przy­kład, le­karz, któ­ry za­uwa­ży, że pa­cjent­ka nie­daw­no by­ła w cią­ży, ale już nie jest, mo­że za­py­tać, co sta­ło się z dziec­kiem. Zwo­len­ni­cy abor­cji wi­dzą w tym po­ten­cjal­ną pre­sję mo­ral­ną, jed­nak ta­kie py­ta­nia są uza­sad­nio­ne – py­ta­nie o to, co sta­ło się z nie­na­ro­dzo­nym dziec­kiem, to prze­cież py­ta­nie o życie.

Po­mi­mo obaw zwo­len­ni­ków abor­cji, któ­rzy wi­dzą w re­je­strze ciąż po­ten­cjal­ne za­gro­że­nie dla pry­wat­no­ści, war­to pod­kre­ślić, że ce­lem te­go roz­wią­za­nia jest przede wszyst­kim ochro­na ży­cia, któ­re w Pol­sce sta­no­wi war­tość nad­rzęd­ną. Każ­de ży­cie za­słu­gu­je na ochro­nę, a re­jestr ciąż mo­że stać się istot­nym na­rzę­dziem wspie­ra­ją­cym od­po­wie­dzial­ną opie­kę me­dycz­ną oraz pro­mu­ją­cym sza­cu­nek dla nie­na­ro­dzo­ne­go dziecka.

jb
Źró­dło: bip.brpo.gov.pl