Nowy model ojcostwa

Ja­kie zmia­ny, w roz­wa­ża­niach nad współ­cze­sną ro­dzi­ną, przy­niósł no­wy mo­del oj­co­stwa? I co ono ozna­cza dla współ­cze­snych mężczyzn?

Ro­dzi­na, pod­sta­wo­wa ko­mór­ka spo­łecz­na, to miej­sce, w któ­rym re­la­cje mał­żeń­skie i ro­dzin­ne zwią­za­ne są z pro­ce­sem wy­cho­wa­nia dziec­ka. W pro­ce­sie tym, nie­za­stą­pio­ną ro­lę peł­ni za­rów­no ko­bie­ta – mat­ka, jak i męż­czy­zna – oj­ciec. Roz­wój psy­chicz­ny i spo­łecz­ny dziec­ka za­le­ży od te­go czy i ja­ki jest mo­del ma­cie­rzyń­stwa i oj­co­stwa. W wy­ni­ku prze­mian spo­łecz­nych, kul­tu­ro­wych i eko­no­micz­nych za­ob­ser­wo­wać moż­na upa­dek pa­triar­chal­nej wi­zji ro­dzi­ny na rzecz no­we­go mo­de­lu oj­co­stwa. Od­cho­dząc od tra­dy­cyj­nych wzor­ców „no­wi oj­co­wie” są za­an­ga­żo­wa­ni, za­rów­no fi­zycz­nie, jak i emo­cjo­nal­nie, w pro­ces wy­cho­waw­czy po­tom­stwa; ce­chu­je ich em­pa­tia i ak­tyw­ność dzia­ła­nia; są otwar­ci i cierpliwi.

Czyn­ni­kiem, któ­ry zna­czą­co wpły­wa na pro­ces kształ­to­wa­nia męż­czy­zny do ro­li oj­ca jest ja­kość re­la­cji mał­żeń­skiej, tzn. je­śli męż­czy­zna chce być do­brym oj­cem naj­pierw wi­nien stać się do­brym part­ne­rem w re­la­cji z ko­bie­tą. Wszak dar ży­cia sta­no­wi od­bi­cie mi­ło­ści ko­bie­ty i męż­czy­zny, a sza­cu­nek i wspar­cie wzglę­dem mat­ki dziec­ka, któ­ra nie jest osa­mot­nio­na w ro­dzi­ciel­stwie, sta­no­wi te­go re­al­ny wyraz.

Pod­ję­cie się ro­li oj­ca, zda­niem pa­pie­ża Ja­na Paw­ła II, wy­ma­ga od męż­czy­zny od­po­wie­dzial­no­ści, doj­rza­ło­ści i sa­mo­dziel­no­ści. Ele­men­tem mę­skiej toż­sa­mo­ści jest ak­tyw­ne spra­wo­wa­nie opie­ki nad dziec­kiem już od chwi­li na­ro­dzin. Co wię­cej, oj­ciec ma ogrom­ny wpływ na spo­sób prze­ży­wa­nia cią­ży przez ko­bie­tę: tro­ska po­świę­co­na zdro­wiu mat­ki i dziec­ka prze­kła­da się na ich kon­dy­cję psy­cho­fi­zycz­ną. Fakt do­świad­cze­nia opie­ki nad no­wo­na­ro­dzo­nym dziec­kiem spra­wia, iż męż­czy­zna mo­że w peł­ni roz­wi­jać swo­je czło­wie­czeń­stwo. Ta­cie­rzyń­stwo wpły­wa na sa­mo­po­czu­cie i ży­cio­we za­do­wo­le­nie po­przez do­war­to­ścio­wa­nie ro­li oj­ca oraz uzna­nie jej za waż­ny aspekt męskości.

No­wy mo­del oj­co­stwa sta­wia moc­ny ak­cent na ja­kość re­la­cji wy­cho­waw­czych. „No­wych oj­ców” ce­chu­je part­ner­stwo, któ­re sta­no­wi fun­da­ment bu­do­wa­nia no­we­go ła­du spo­łecz­ne­go. Na­czel­ną za­sa­dą współ­cze­sne­go mo­de­lu oj­co­stwa jest od­po­wie­dzial­ność i współ­dzia­ła­nie: oj­ciec jest obec­ny w sfe­rze edu­ka­cyj­nej, kul­tu­ral­nej, du­cho­wej i eko­no­micz­nej dziec­ka. Fe­no­men no­we­go oj­co­stwa de­fi­niu­je okre­śle­nie „tu i te­raz”: współ­dzia­ła­nie w ro­dzi­nie i opie­ka nad dziec­kiem wy­ma­ga­ją cza­su, po­świę­ce­nia i przestrzeni.

Obec­ność oj­ca w struk­tu­rach ro­dzin­nych jest nie­odzow­na. No­wy mo­del oj­co­stwa nie tyl­ko sta­no­wi gwa­rant bez­pie­czeń­stwa i sta­bil­no­ści ro­dzi­ny, ale rów­nież od­gry­wa istot­ną ro­lę w kształ­to­wa­niu po­staw spo­łecz­nych dzie­ci. „No­wi oj­co­wie” nie tyl­ko pcha­ją wóz­ki i spę­dza­ją czas na pla­cu za­baw, ale pu­blicz­nie oka­zu­ją uczu­cia dzie­ciom i bio­rą urlo­py ta­cie­rzyń­skie, gdyż ro­dzi­ciel­stwo sta­ło się waż­ną czę­ścią ich tożsamości.

dr Alek­san­dra Kłos-Skrzypczak