Sza­now­ny Pan Do­nald Tusk, Pre­mier Rzecz­po­spo­li­tej Polskiej

W sy­tu­acji głę­bo­kie­go kry­zy­su de­mo­gra­ficz­ne­go w na­szej Oj­czyź­nie, roz­pa­du wię­zi spo­łecz­nych, w tro­sce o dziś i ju­tro na­sze­go na­ro­du, o pra­we wy­cho­wa­nie mło­de­go  po­ko­le­nia, wo­bec na­szej od­po­wie­dzial­no­ści  za zdro­wie i płod­ność pol­skich ko­biet, zwra­ca­my się do Pa­na Pre­mie­ra ze sta­now­czym żą­da­niem wy­co­fa­nia przy­ję­te­go w dniu 24 stycz­nia 2024 r. przez Ra­dę Mi­ni­strów pro­jek­tu usta­wy, któ­ry ma umoż­li­wić dzie­ciom po 15 ro­ku ży­cia za­kup bez re­cep­ty, a więc bez kon­tro­li le­kar­skiej i ro­dzi­ciel­skiej tak zwa­nej pi­guł­ki „dzień po”.

Ka­to­lic­kie Sto­wa­rzy­sze­nie Le­ka­rzy Pol­skich zwra­ca­ło się do Pre­mie­ra RP w dniu 16 stycz­nia 2015 r. w ana­lo­gicz­nej spra­wie z po­wo­du po­dob­nych dzia­łań ów­cze­sne­go Mi­ni­stra Zdro­wia[1].

Ja­ko pi­guł­ka „dzień po” ma być sto­so­wa­ny octan uli­pry­sta­lu w daw­ce 30 mg, za­war­ty w pre­pa­ra­cie el­la­One, do sto­so­wa­nia w na­głych, spo­ra­dycz­nych przy­pad­kach, w ce­lu unik­nię­cia cią­ży  bez wzglę­du na fa­zę cy­klu mie­sięcz­ne­go, w cią­gu 120 go­dzin (5 dni) od współ­ży­cia. Cha­rak­te­ry­sty­ka Pro­duk­tu Lecz­ni­cze­go po­da­je, że: „Octa­nu uli­pry­sta­lu nie sto­su­je się u dzie­ci przed okre­sem doj­rze­wa­nia w przy­pad­ku na­głej an­ty­kon­cep­cji”.[2]Na­le­ży do pre­pa­ra­tów hor­mo­nal­nych sil­nie dzia­ła­ją­cych na or­ga­nizm, nie­obo­jęt­nych dla zdro­wia ko­bie­ty a zwłasz­cza na­sto­let­niej dziew­czy­ny, u któ­rej układ  hor­mo­nal­ny nie ukoń­czył jesz­cze pro­ce­su doj­rze­wa­nia. Pre­pa­rat octa­nu uli­pry­sta­lu do­stęp­ny wy­łącz­nie na re­cep­tę, w daw­ce sze­ścio­krot­nie mniej­szej, był sto­so­wa­ny w le­cze­niu mię­śnia­ków ma­ci­cy a je­go bez­pie­czeń­stwo w tej daw­ce ba­da­no u do­ro­słych ko­biet. Na wnio­sek Pre­ze­sa Urzę­du Re­je­stra­cji Pro­duk­tów Lecz­ni­czych, Wy­ro­bów Me­dycz­nych i Pro­duk­tów Bio­bój­czych, pre­pa­rat uli­pry­sta­lu w daw­ce 5 mg, de­cy­zją Głów­ne­go In­spek­to­ra Far­ma­ceu­tycz­ne­go z 13.03.2020 r. zo­stał wstrzy­ma­ny w ob­ro­cie na te­re­nie ca­łe­go kra­ju. De­cy­zja by­ła na­stęp­stwem opi­nii Ko­mi­te­tu ds. Oce­ny Ry­zy­ka w Ra­mach Nad­zo­ru nad Bez­pie­czeń­stwem Far­ma­ko­te­ra­pii, któ­ra re­ko­men­do­wa­ła za­wie­sze­nie do­pusz­cze­nia do ob­ro­tu le­ków za­wie­ra­ją­cych octan uli­pry­sta­lu w daw­ce 5 mg na te­re­nie ca­łej UE, z po­wo­du po­ja­wie­nia się no­we­go przy­pad­ku cięż­kie­go uszko­dze­nia wą­tro­by, w wy­ni­ku któ­re­go ko­niecz­ny był prze­szczep wą­tro­by.[3] Trze­ba pod­kre­ślić, że pre­pa­rat el­la­One za­wie­ra sze­ścio­krot­nie wię­cej te­go składnika.

Pla­no­wa­na do­stęp­ność pre­pa­ra­tu el­la­One bez re­cep­ty to in­for­ma­cja wpro­wa­dza­ją­ca spo­łe­czeń­stwo w błąd; że jest to śro­dek bez­piecz­ny, nie wy­wo­łu­ją­cy do­le­gli­wo­ści ani po­wi­kłań. To nie jest praw­da. Pre­pa­rat po­da­ny w tak wy­so­kiej daw­ce za­bu­rza pra­wi­dło­we funk­cjo­no­wa­nie or­ga­ni­zmu ko­bie­ty. Mi­ni­ster­stwo zdro­wia udo­stęp­ni­ło wy­kaz kil­ku­dzie­się­ciu dzia­łań nie­po­żą­da­nych po za­sto­so­wa­niu El­la­One, zgło­szo­nych do Eu­ro­pej­skiej Ba­zy Zgło­szeń Dzia­łań Nie­po­żą­da­nych w okre­sie od 1 stycz­nia 2015 r. do 30 kwiet­nia 2020 r.[4] Czę­sto zgła­sza­no krwo­tok z po­chwy, bó­le brzu­cha, mdło­ści, wy­mio­ty, bó­le i za­wro­ty gło­wy, uczu­cie zmę­cze­nia.[5] Rza­dziej no­to­wa­no dresz­cze, go­rącz­kę, draż­li­wość, bez­sen­ność, za­bu­rze­nia wi­dze­nia i za­bu­rze­nia cy­klu mie­siącz­ko­we­go. Szcze­gól­nie nie­bez­piecz­ne mo­że być przy­ję­cie jed­no­cze­śnie kil­ku da­wek środ­ka, lub co kil­ka dni, bar­dzo praw­do­po­dob­ne w przy­pad­ku za­mie­rzo­ne­go je­go udo­stęp­nia­nia mło­dym dziew­czę­tom, wła­ści­wie dzie­ciom, bez kon­tro­li le­kar­skiej i ro­dzi­ciel­skiej. Ry­zy­ko groź­nych po­wi­kłań jest du­że w przy­pad­kach mi­gre­ny i cho­ro­by za­krze­po­wo – za­to­ro­wej. Pi­guł­ki „dzień po” mo­gą za­bu­rzać zdol­ność ko­biet do pro­wa­dze­nia po­jaz­dów me­cha­nicz­nych i ob­słu­gi­wa­nia urzą­dzeń, ze wzglę­du na moż­li­wość za­wro­tów gło­wy, sen­no­ści, nie­wy­raź­ne­go wi­dze­nia i za­bu­rzeń koncentracji.

Przed­mio­tem ba­dań na­uko­wych był też wpływ sze­ro­kie­go udo­stęp­nia­nia pi­gu­łek „dzień po” bez re­cep­ty na za­cho­wa­nia sek­su­al­ne. Udo­wod­nio­no, że uła­twio­ny do­stęp do tych środ­ków był przy­czy­ną zwięk­sze­nia w ba­da­nych po­pu­la­cjach czę­sto­ści sto­sun­ków płcio­wych po­ten­cjal­nie zwięk­sza­jąc w ten spo­sób czę­stość nie­pla­no­wa­nych ciąż.[6]’[7] Mi­mo, że pi­guł­ka „dzień po” mo­że za­po­biec nie­za­mie­rzo­nej cią­ży u po­je­dyn­czej ko­bie­ty, to ich sto­so­wa­nie nie ma to wpły­wu na wskaź­ni­ki abor­cji na po­zio­mie po­pu­la­cji[8]. Zwłasz­cza przy jed­no­cze­snej oba­wie o tok­sycz­ny wpływ środ­ka na po­czę­te dziec­ko. Po­da­wa­no też na­si­le­nie w wa­run­kach ła­twe­go do­stę­pu do pi­gu­łek „dzień po” czę­sto­ści współ­ży­cia z wie­lo­ma przy­pad­ko­wy­mi part­ne­ra­mi. Sto­so­wa­nie pi­guł­ki „dzień po” przy­czy­nia się do po­no­sze­nia od­po­wie­dzial­no­ści za pod­ję­cie współ­ży­cia wy­łącz­nie przez ko­bie­ty, skła­nia­jąc przy tym męż­czyzn do lek­ko­myśl­nych i nie­od­po­wie­dzial­nych za­cho­wań. Mo­gą to być za­cho­wa­nia agre­syw­ne a po­wszech­na do­stęp­ność pi­gu­łek mo­że na­si­lić prze­moc wo­bec ko­biet. Obec­ność po­wy­żej opi­sa­nych zja­wisk wśród mło­dych dziew­cząt, z na­tu­ry trud­niej uświa­da­mia­ją­cych so­bie kon­se­kwen­cje po­dej­mo­wa­nych dzia­łań, spo­wo­du­je ob­ni­że­nie wie­ku ini­cja­cji sek­su­al­nej, zwięk­sze­nie czę­sto­ści nie­upo­rząd­ko­wa­nych re­la­cji sek­su­al­nych i w na­stęp­stwie te­go za­ka­żeń prze­no­szo­nych dro­gą płcio­wą. Do­stęp­ność pi­gu­łek mo­że sprzy­jać pe­do­fi­lii. Wśród mło­dych lu­dzi zwięk­szy się czę­stość nie­pla­no­wa­nych ciąż i, nie­ste­ty, abor­cji. Zo­sta­nie zwięk­szo­na czę­stość sy­tu­acji kon­flik­to­wych, de­pre­sji i sa­mo­bójstw, a w przy­szło­ści spo­dzie­wać się moż­na za­bu­rzeń zdro­wia pro­kre­acyj­ne­go ko­biet, więk­szej czę­sto­ści za­bu­rzeń płod­no­ści oraz no­wo­two­rów na­rzą­dów płcio­wych i prze­wle­kłych bó­lów brzucha.

Me­cha­nizm dzia­ła­nia el­la­One po­le­ga na ha­mo­wa­niu lub opóź­nia­niu owu­la­cji po­przez wstrzy­ma­nie wy­rzu­tu hor­mo­nu lu­te­ini­zu­ją­ce­go. W nie­któ­rych ba­da­niach wy­ka­za­no, że uli­pry­stal mo­że rów­nież za­bu­rzać me­cha­nizm za­gnież­dża­nia za­rod­ka w bło­nie ślu­zo­wej ma­ci­cy, po­nie­waż wpły­wa na gru­bość en­do­me­trium, zmie­nia pro­ces je­go doj­rze­wa­nia i struk­tu­rę. Za­ro­dek nie mo­że za­gnieź­dzić się w zmie­nio­nej bło­nie ślu­zo­wej ma­ci­cy i ob­umie­ra.[9] Uli­pry­stal zwal­nia pe­ry­stal­tycz­ne skur­cze mię­śniów­ki ja­jo­wo­dów pro­wa­dząc do de­syn­chro­ni­za­cji wza­jem­nych re­la­cji czyn­no­ści zy­go­ty, ja­jo­wo­du i en­do­me­trium. Mo­że to pro­wa­dzić do za­bu­rzeń pro­ce­su za­gnież­dża­nia za­rod­ka i zwięk­szać czę­stość ciąż po­za­ma­cicz­nych, za­gra­ża­ją­cych ży­ciu ko­biet. Ist­nie­nie me­cha­ni­zmu prze­ciw za­gnież­dże­nio­we­go tłu­ma­czy sku­tecz­ność pre­pa­ra­tu po­da­ne­go pod­czas owu­la­cji i uza­sad­nia ogło­szo­ne przez pro­du­cen­ta dzia­ła­nie pre­pa­ra­tu do pię­ciu dni od mo­men­tu współ­ży­cia. El­la­One nie za­po­bie­ga owu­la­cji, je­śli bę­dzie przy­ję­ta w naj­bar­dziej płod­nych  dniach cy­klu.[10]

Za­rząd Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Pol­skich uwa­ża, że:

1. Umoż­li­wie­nie dzie­ciom za­ku­pu pi­gu­łek el­la­One jest nie­etycz­ne, po­zba­wia ro­dzi­ców od­po­wie­dzial­no­ści za zdro­wie i ży­cie swo­ich nie­let­nich dzie­ci, nisz­czy re­la­cje ro­dzin­ne, uczy przed­mio­to­we­go po­dej­ścia do po­czę­te­go dziecka.

2. Pi­guł­ka, je­że­li zo­sta­nie uży­ta po za­płod­nie­niu, za­bi­ja dziec­ko w pierw­szych dniach je­go istnienia.

3. Udo­stęp­nie­nie dzie­ciom pi­guł­ki „dzień po” bez re­cep­ty sta­no­wi nie­od­po­wie­dzial­ne, świa­do­me, ce­lo­we dzia­ła­nie na ich szko­dę. Spo­wo­du­je nie­od­wra­cal­ne szko­dy dla fi­zycz­ne­go i psy­chicz­ne­go zdro­wia dziew­cząt, przy­czy­ni się do mo­ral­nej de­pra­wa­cji dzie­ci i mło­dzie­ży oraz do za­bu­rzeń zdro­wia pro­kre­acyj­ne­go kobiet.

4. Pro­jekt usta­wy na­ru­sza pod­sta­wo­we za­sa­dy kon­sty­tu­cyj­ne, nie jest zgod­ny z obo­wiąz­kiem ochro­ny zdro­wia oby­wa­te­li, zwłasz­cza dzie­ci i mło­dzie­ży, obo­wiąz­kiem ochro­ny ma­ło­let­nich przed de­pra­wa­cją, pra­wem ro­dzi­ców do wy­cho­wy­wa­nie dzie­ci zgod­nie z wła­sny­mi prze­ko­na­nia­mi oraz na­ru­sza kon­sty­tu­cyj­ne gwa­ran­cje ochro­ny życia.

Ja­ko le­ka­rze sta­now­czo do­ma­ga­my się za­prze­sta­nia dzia­łań nie­zgod­nych z na­czel­ną za­sa­dą  etycz­ną sto­so­wa­ną w me­dy­cy­nie „Pri­mum non no­ce­re” (łac. „po pierw­sze nie szko­dzić”).  Żą­da­my na­tych­mia­sto­we­go wy­co­fa­nia przy­ję­te­go w dniu 24.01.2024 r. przez Ra­dę Mi­ni­strów pro­jek­tu usta­wy, któ­ry ma umoż­li­wić za­kup pi­guł­ki „dzień po” bez re­cep­ty od pięt­na­ste­go ro­ku życia.

Dr n. med. Elż­bie­ta Kor­tycz­ko, spe­cja­li­sta pe­dia­trii i neo­na­to­lo­gii, Pre­zes Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Pol­skich (www.kslp.pl)

Prof. dr hab. n. med. Bog­dan Cha­zan, spe­cja­li­sta gi­ne­ko­lo­gii i po­łoż­nic­twa, Wi­ce­pre­zes Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Polskich

Dr Gra­ży­na Ry­bak, spe­cja­li­sta pe­dia­trii, (www.kslpmazowsze.pl) Pre­zes Od­dzia­łu Ma­zo­wiec­kie­go Ka­to­lic­kie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Le­ka­rzy Polskich

Do wia­do­mo­ści otrzy­mu­ją: Pa­ni Iza­be­la Lesz­czy­na, Mi­ni­ster Zdro­wia, Dr Łu­kasz Jan­kow­ski, Pre­zes Na­czel­nej Ra­dy Le­kar­skiej, Media

[1] http://www.idziemy.pl/polityka/lekarze-do-premier-kopacz/

[2] chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160502134849/anx_134849_pl.pdf

[3] In­deks le­ków Me­dy­cy­na Prak­tycz­na – https://indeks.mp.pl/leki/desc.php?id=7936

[4] https://mgr.farm/aktualnosci/krwotok-z-pochwy-wsrod-najczestszych-dzialan-niepozadanych-pigulki-dzien-po/

[5]chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://ec.europa.eu/health/documents/community-register/2016/20160502134849/anx_134849_pl.pdf

[6] At­kins D. As­so­cia­tion be­twe­en in­cre­ased ava­ila­bi­li­ty of emer­gen­cy con­tra­cep­ti­ve pills and the se­xu­al and con­tra­cep­ti­ve be­ha­viors of wo­men. Jo­ur­nal of Pu­blic He­alth Po­li­cy. 2014, Aug 35 (3), 292 – 310 doi: 10,1057/jphp.2014.3

[7] Po­lis CB, Gri­mes DA, Schaf­fer K, Blan­chard K, Gla­sier A, Har­per CC,. Ad­van­ce pro­vi­sion of emer­gen­cy con­tra­cep­tion for pre­gnan­cy pre­ven­tion (full re­view). Co­chra­ne Da­ta­ba­se Syst Rev. 2010, Is­sue 3. 

[8] Mi­chie L, Ca­me­ron ST. Emer­gen­cy con­tra­cep­tion and im­pact on abor­tion ra­tes. Best Pract Res Clin Ob­stet Gy­na­ecol. 2020 Feb;63:111–119. doi: 10.1016/j.bpobgyn.2019.06.008. Epub 2019 Jul 3. PMID: 31362908.

[9] Miech RP. Im­mu­no­phar­ma­co­lo­gy of uli­pri­stal as an emer­gen­cy con­tra­cep­ti­ve. Int J Wo­mens He­alth. 2011;3:391–7. doi: 10.2147/IJWH.S25887. Epub 2011 Nov 22. PMID: 22140327; PMCID: PMC3225469.

[10] Moz­za­ne­ga B, Nar­del­li GB. UPA and LNG in emer­gen­cy con­tra­cep­tion: the in­for­ma­tion by EMA and the scien­ti­fic evi­den­ces in­di­ca­te a pre­va­lent an­ti-im­plan­ta­tion ef­fect. Eur J Con­tra­cept Re­prod He­alth Ca­re. 2019 Feb;24(1):4–10. doi: 10.1080/13625187.2018.1555662. Epub 2019 Jan 18. PMID: 30656992.