Rodzinny pochówek

Roz­mo­wa z Pio­trem Guzd­kiem fa­mi­lio­lo­giem z Pol­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Człowieka.

Trwa pro­jekt „Umar­ły, aby żyć wiecz­nie”. Ja­ki jest je­go cel?

Ce­lem pro­jek­tu jest upo­wszech­nie­nie po­śród osób po­słu­gu­ją­cych w struk­tu­rach dusz­pa­ster­stwa ro­dzin, we wspól­no­tach pa­ra­fial­nych i sa­mych ka­to­lic­kich ro­dzi­nach „Kom­pen­dium pa­sto­ral­ne­go o ro­dzin­nym po­grze­bie dziec­ka mar­two uro­dzo­ne­go i to­wa­rzy­sze­niu w ża­ło­bie osie­ro­co­nej ro­dzi­nie”. Kom­pen­dium to zo­sta­ło wy­da­ne przez Ra­dę ds. Ro­dzi­ny KEP i Pol­skie Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Czło­wie­ka w 50. rocz­ni­cę wpro­wa­dze­nia w Ko­ście­le ka­to­lic­kim for­mu­la­rza mszal­ne­go na po­grzeb dziec­ka nie­ochrz­czo­ne­go, któ­ry jest do­nio­słym owo­cem re­for­my li­tur­gicz­nej św. pa­pie­ża Paw­ła VI prze­pro­wa­dzo­nej po so­bo­rze wa­ty­kań­skim II. Nie cho­dzi jed­nak wy­łącz­nie o po­pu­la­ry­za­cję sa­me­go pod­ręcz­ni­ka pa­sto­ral­ne­go, ale na­de wszyst­ko o upo­wszech­nie­nie je­go pryn­cy­pial­ne­go prze­sła­nia: na ka­to­lic­kiej ro­dzi­nie i wspól­no­cie pa­ra­fial­nej spo­czy­wa po­win­ność mo­ral­na spra­wie­nia ro­dzin­ne­go i li­tur­gicz­ne­go po­grze­bu dziec­ku umie­ra­ją­ce­mu w okre­sie pre­na­tal­nym, bez wzglę­du na wiek cią­ży, o ile sy­tu­acja kli­nicz­na na to pozwala.

Od pu­bli­ka­cji kom­pen­dium mi­nął już rok. Ja­kie jest za­in­te­re­so­wa­nie tym dokumentem?

Za­in­te­re­so­wa­nie prze­ro­sło na­sze naj­śmiel­sze ocze­ki­wa­nia. Pierw­szy na­kład kom­pen­dium roz­szedł się w pa­ra­fiach w cią­gu nie­speł­na ty­go­dnia, choć kom­pen­dium uka­za­ło się w okre­sie wa­ka­cyj­nym. Obec­nie przy­go­to­wu­je­my trze­ci do­druk pod­ręcz­ni­ka. O uzy­ska­nie kom­pen­dium za­bie­ga­ją głów­nie wy­dzia­ły dusz­pa­ster­stwa ro­dzin ku­rii die­ce­zjal­nych, se­mi­na­ria du­chow­ne, ka­to­lic­kie po­rad­nie ży­cia ro­dzin­ne­go, ka­pła­ni po­słu­gu­ją­cy w ka­pe­la­niach szpi­tal­nych i ko­ścio­łach rek­to­ral­nych cmen­ta­rzy, dusz­pa­ste­rze pa­ra­fial­ni, a tak­że sa­me rodziny.

Po­grzeb utra­co­ne­go dziec­ka jest za­ra­zem pra­wem i po­win­no­ścią mo­ral­ną ro­dzi­ców. Skąd wy­ni­ka ten obowiązek?

W li­te­ra­tu­rze przed­mio­tu wie­le miej­sca po­świę­ce­nia się pra­wom i po­trze­bom osie­ro­co­nych ro­dzi­ców, na­to­miast bar­dzo rzad­ko wska­zu­je się na obo­wiąz­ki ro­dzi­ciel­skie w do­świad­cze­niu nie­po­wo­dze­nia po­łoż­ni­cze­go. W tym miej­scu war­to od­wo­łać się do sa­me­go kom­pen­dium i za­py­tać, dla­cze­go ro­dzin­ny i li­tur­gicz­ny po­grzeb na­le­ży się sa­me­mu dziec­ku. To uwy­raź­ni po­wo­dy owej po­win­no­ści mo­ral­nej. W do­ku­men­cie czy­ta­my za­tem: Ro­dzin­ny i li­tur­gicz­ny po­grzeb przy­na­le­ży się zmar­łe­mu dziec­ku ze wzglę­du na po­sia­da­ną przez nie za ży­cia god­ność oso­bo­wą, nie­po­wta­rzal­ny dar je­go po­czę­cia ja­ko czło­wie­ka stwo­rzo­ne­go na ob­raz i po­do­bień­stwo Bo­ga, z ra­cji zo­bo­wią­zań wy­ni­ka­ją­cych z po­sta­wy mi­ło­ści wspól­no­ty ro­dzin­nej wzglę­dem nie­go i mo­ral­nej po­win­no­ści oka­za­nia pie­ty­zmu wo­bec je­go szcząt­ków lub zwłok, a tak­że na pod­sta­wie au­ten­tycz­nej wia­ry Ko­ścio­ła do­mo­we­go w zmar­twych­wsta­nie umar­łych i pra­gnie­nia udzie­le­nia dziec­ku przed śmier­cią sa­kra­men­tu chrztu świę­te­go (nr 64). Tak naj­kró­cej moż­na uza­sad­nić po­win­ność spra­wie­nia dziec­ku po­grze­bu ka­to­lic­kie­go i ro­dzin­ne­go zarazem.

Po­chó­wek to kon­se­kwen­cja wiary?

Ce­le­bra­cja li­tur­gii po­grze­bo­wej wy­ra­ża za­tem wia­rę Ko­ścio­ła w zmar­twych­wsta­nie cia­ła zmar­łe­go dziec­ka, na­dzie­ję na je­go udział w owo­cach zbaw­czych mi­ste­rium pas­chal­ne­go Je­zu­sa Chry­stu­sa oraz mi­łość do­ma­ga­ją­cą się gło­sze­nia orę­dzia o nie­zby­wal­nej god­no­ści przy­słu­gu­ją­cej dziec­ku w trak­cie krót­kie­go ży­cia pre­na­tal­ne­go ja­ko oso­by stwo­rzo­nej na ob­raz i po­do­bień­stwo Bo­że. Rów­no­cze­śnie Msza po­grze­bo­wa jest dzięk­czy­nie­niem za dar ży­cia dziec­ka. Dzięk­czy­nie­nie, jak wie­my, na­le­ży do isto­ty Eucharystii.

Czy ta świa­do­mość obec­na jest w społeczeństwie?

Nie­ste­ty, sa­ma po­win­ność mo­ral­na wy­pra­wie­nia ro­dzin­ne­go po­grze­bu, ce­le li­tur­gii po­grze­bo­wej i jej for­my nie są sze­rzej uświa­do­mio­ne po­śród ka­to­lic­kich ro­dzin. Z te­go wy­ni­ka wy­so­ki od­se­tek ciał po­ro­nio­nych dzie­ci po­zo­sta­wia­nych przez ka­to­lic­kich ro­dzi­ców w szpi­ta­lach. Kom­pen­dium jest kon­kret­nym na­rzę­dziem w rę­ku dusz­pa­ste­rzy i do­rad­ców ży­cia ro­dzin­ne­go, aby bu­dzić po­czu­cie zo­bo­wią­zań mo­ral­nych ro­dzi­ny w sy­tu­acji pre­na­tal­nej śmier­ci dziec­ka. Do­ku­ment kła­dzie na­cisk na po­grzeb ro­dzin­ny, uzna­jąc po­chów­ki or­ga­ni­zo­wa­ne przez gmi­ny za in­ter­wen­cję kry­zy­so­wą do­pusz­czal­ną w wy­jąt­ko­wych oko­licz­no­ściach. Po­chów­ki zbio­ro­we w żad­nym wy­pad­ku nie mo­gą zo­stać uzna­ne za roz­wią­za­nie wzor­co­we i za­stą­pić po­grze­bów rodzinnych.

Co dzie­je się z cia­ła­mi dzie­ci nie­na­ro­dzo­nych po­zo­sta­wio­nych w szpitalach?

Je­że­li w da­nej gmi­nie re­ali­zu­je się zo­bo­wią­za­nia usta­wo­we, to dzie­ci nie­ode­bra­ne przez krew­nych do po­grze­bów ro­dzin­nych zo­sta­ją po­cho­wa­ne w ra­mach sys­te­ma­tycz­nie or­ga­ni­zo­wa­nych przez Miej­ski Ośro­dek Po­mo­cy Spo­łecz­nej po­grze­bów zbio­ro­wych. W gmi­nach, w któ­rych jesz­cze nie wdro­żo­no obo­wią­zu­ją­cych re­gu­la­cji praw­nych, cia­ła dzie­ci mar­two uro­dzo­nych są pod­da­wa­ne utylizacji.

Pro­jekt „Umar­ły, aby żyć wiecz­nie” zo­stał po­dzie­lo­ny na etapy.

Pierw­szy etap, re­ali­zo­wa­ny od kwiet­nia do czerw­ca, miał na ce­lu upo­wszech­nie­nie w me­diach spo­łecz­no­ścio­wych in­for­ma­cji o sa­mej oko­licz­no­ści wy­da­nia kom­pen­dium wraz prze­sła­niem ks. bpa Wie­sła­wa Śmi­gla, Prze­wod­ni­czą­ce­go Ra­dy ds. Ro­dzi­ny KEP, któ­ry w spe­cjal­nie na­gra­nym wy­stą­pie­niu za­chę­cał dusz­pa­ste­rzy, do­rad­ców ży­cia ro­dzin­ne­go, wszyst­kie oso­by pro­fe­sjo­nal­nie wspie­ra­ją­ce ro­dzi­ców po stra­cie pre­na­tal­nej oraz sa­me ro­dzi­ny do za­po­zna­nia się z pod­ręcz­ni­kiem. Na tym eta­pie pro­wa­dzi­li­śmy rów­nież szko­le­nia kle­ry­ków w die­ce­zjal­nych se­mi­na­riach du­chow­nych. Owo­ce pierw­sze­go eta­pu pro­jek­tu są wy­so­ce za­do­wa­la­ją­ce, na co wska­zu­je licz­ba roz­pro­wa­dzo­nych eg­zem­pla­rzy kom­pen­dium w dusz­pa­ster­stwie ro­dzin, zgło­szo­ne za­po­trze­bo­wa­nie na ko­lej­ny do­druk pod­ręcz­ni­ka oraz na­pły­wa­ją­ce za­pro­sze­nia księ­ży rek­to­rów do se­mi­na­riów du­chow­nych w zbli­ża­ją­cym się se­me­strze zi­mo­wym no­we­go ro­ku aka­de­mic­kie­go. Co istot­ne, z ty­tu­łu wy­da­nia i kol­por­ta­żu kom­pen­dium nie czer­pie żad­nych ko­rzy­ści fi­nan­so­wych ani Pol­skie Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Czło­wie­ka, ani Kra­ko­wy Ośro­dek Dusz­pa­ster­stwa Ro­dzin, któ­re bez­in­te­re­sow­nie dzia­ła­ją na rzecz ro­dzin. Kra­jo­wy Ośro­dek roz­pro­wa­dza eg­zem­pla­rze po kosz­tach wy­da­nia, moż­li­wie naj­niż­szych, aby uzbie­rać środ­ki na dal­szy druk ko­lej­nych nakładów.

Ja­kie obec­nie są po­dej­mo­wa­ne w je­go ra­mach działania?

Dru­gi etap słu­ży więk­sze­mu po­głę­bie­niu tre­ści sa­me­go kom­pen­dium. Z te­go wzglę­du przy­go­to­wu­je­my obec­nie na­gra­nia wy­kła­dów oma­wia­ją­cych po­szcze­gól­ne za­gad­nie­nia po­dej­mo­wa­ne w do­ku­men­cie. Wy­kła­dy te bę­dą emi­to­wa­ne w me­diach spo­łecz­no­ścio­wych we wrze­śniu i paź­dzier­ni­ku. Do­dat­ko­wo, po­dej­mu­je­my wy­si­łek eku­me­nicz­ny. W dniach 28–29 wrze­śnia od­bę­dzie pierw­sza te­go ty­pu w na­szym kra­ju Ogól­no­pol­ska Kon­fe­ren­cja Na­uko­wa „Ode­szły, aby żyć wiecz­nie… Po­grzeb dziec­ka po­ro­nio­ne­go z per­spek­ty­wy eku­me­nicz­nej” na Wy­dzia­le Teo­lo­gicz­nym Uni­wer­sy­te­tu im. Ada­ma Mic­kie­wi­cza w Po­zna­niu. Kon­fe­ren­cja bę­dzie w ca­ło­ści trans­mi­to­wa­na przez In­ter­net na pro­fi­lach FB Kra­jo­we­go Ośrod­ka Dusz­pa­ster­stwa Ro­dzin i Pol­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Czło­wie­ka. Re­al­nym owo­cem dru­gie­go eta­pu pro­jek­tu bę­dzie za­tem nie tyl­ko po­głę­bie­nie tre­ści już opu­bli­ko­wa­ne­go kom­pen­dium dla rzym­sko­ka­to­lic­kie­go dusz­pa­ster­stwa ro­dzin, jak rów­nież dal­sze szko­le­nia w ko­lej­nych se­mi­na­riach du­chow­nych, ale tak­że wy­da­nie mo­no­gra­fii oma­wia­ją­cej po­grzeb dziec­ka po­ro­nio­ne­go w tra­dy­cjach głów­nych Ko­ścio­łów chrze­ści­jań­skich w Pol­sce i nie tylko.

Dzię­ku­ję za rozmowę
Mał­go­rza­ta Bochenek

Wy­wiad nt. Ro­dzin­ny po­chó­wek, „Nasz Dzien­nik”, nr 168 (7130), 23 lip­ca 2021 r., s. 12.