Polskie przepisy dotyczące aborcji krytykowane przez ONZ za naruszanie praw kobiet

Ko­mi­tet ONZ ds. Li­kwi­da­cji Dys­kry­mi­na­cji Ko­biet (CEDAW) w swo­im nie­daw­nym oświad­cze­niu ostro skry­ty­ko­wał Pol­skę za re­stryk­cyj­ne prze­pi­sy do­ty­czą­ce abor­cji, któ­re – zda­niem or­ga­ni­za­cji – pro­wa­dzą do po­waż­nych na­ru­szeń praw człowieka. 

Zmia­ny wpro­wa­dzo­ne w pol­skim pra­wie abor­cyj­nym od 2021 ro­ku le­ga­li­zu­ją abor­cję w przy­pad­kach, ta­kich jak za­gro­że­nie ży­cia lub zdro­wia mat­ki oraz w sy­tu­acjach, gdy cią­ża jest wy­ni­kiem prze­stęp­stwa. Jed­nak­że, jak za­uwa­ża CEDAW, pro­ce­du­ry te są nie tyl­ko re­stryk­cyj­ne, ale rów­nież na­ru­sza­ją fun­da­men­tal­ne pra­wa ko­biet do de­cy­do­wa­nia o swo­im cie­le i życiu.

Pol­skie pra­wo abor­cyj­ne, wpro­wa­dzo­ne w 2021 ro­ku, nie jest wy­ra­zem re­stryk­cyj­no­ści, ale ochro­ny ży­cia ludz­kie­go, w tym ży­cia naj­bar­dziej bez­bron­nych – dzie­ci nie­na­ro­dzo­nych. Po­ja­wia się py­ta­nie: co z pra­wa­mi ko­biet, któ­re jesz­cze nie mia­ły szan­sy się uro­dzić? Każ­da abor­cja to prze­rwa­nie ży­cia, któ­re w przy­szło­ści mo­gło­by roz­wi­nąć się w peł­no­praw­ne­go czło­wie­ka, ko­bie­tę, któ­ra mo­gła­by mieć swo­je ma­rze­nia, pla­ny. Nie moż­na za­po­mi­nać, że de­cy­zje do­ty­czą­ce abor­cji to nie tyl­ko wy­bór do­ty­czą­cy cia­ła ko­bie­ty, ale rów­nież wy­bór do­ty­czą­cy ży­cia dru­gie­go człowieka.

Ge­no­ve­va Ti­she­va, wi­ce­prze­wod­ni­czą­ca CEDAW, pod­kre­śli­ła, że obec­ne prze­pi­sy mo­gą być trak­to­wa­ne ja­ko for­ma tor­tur lub okrut­ne­go trak­to­wa­nia, szcze­gól­nie że wie­lu le­ka­rzy, po­wo­łu­jąc się na wzglę­dy mo­ral­ne czy re­li­gij­ne, od­ma­wia wy­ko­na­nia le­gal­nych abor­cji. Do­dat­ko­wo, biu­ro­kra­tycz­ne utrud­nie­nia oraz dzia­ła­nia grup an­ty­abor­cyj­nych spra­wia­ją, że do­stęp do bez­piecz­nych pro­ce­dur jest ogra­ni­czo­ny i czę­sto nie­moż­li­wy dla wie­lu kobiet.

Agen­cja AFP zwró­ci­ła uwa­gę, że pol­skie pra­wo abor­cyj­ne na­le­ży do naj­bar­dziej re­stryk­cyj­nych w Eu­ro­pie. Na­wet pró­by li­be­ra­li­za­cji pra­wa abor­cyj­ne­go, jak pro­jekt od­rzu­co­ny przez par­la­ment w lip­cu, spo­tka­ły się z sil­nym opo­rem politycznym.

War­to pod­kre­ślić, że sta­no­wi­sko w tej kwe­stii od­zwier­cie­dla wo­lę pol­skie­go spo­łe­czeń­stwa. Ba­da­nia prze­pro­wa­dzo­ne przez CBOS wy­raź­nie po­ka­zu­ją, że za­le­d­wie 18% Po­la­ków opo­wia­da się za abor­cją na żą­da­nie. Więk­szość spo­łe­czeń­stwa jest prze­ciw­na li­be­ra­li­za­cji prze­pi­sów abor­cyj­nych, co znaj­du­je od­zwier­cie­dle­nie w de­cy­zjach po­dej­mo­wa­nych przez pol­ski par­la­ment. Po­la­cy ce­nią ochro­nę ży­cia i są prze­ko­na­ni, że pra­wo po­win­no chro­nić za­rów­no mat­kę, jak i dziec­ko, w tym to nienarodzone.

Pre­mier Do­nald Tusk wy­ra­ził ostat­nio wąt­pli­wość co do moż­li­wo­ści le­ga­li­za­cji abor­cji w peł­nym za­kre­sie, za­zna­cza­jąc, że obec­nie nie ma wy­star­cza­ją­cej więk­szo­ści par­la­men­tar­nej na ta­kie zmia­ny. Za­miast te­go, za­po­wie­dział dal­sze dzia­ła­nia ma­ją­ce na ce­lu po­pra­wę prak­ty­ki praw­nej i zdro­wot­nej w kraju.

CEDAW pod­no­si ar­gu­ment o na­ru­sza­niu praw ko­biet, ale czy nie na­le­ża­ło­by roz­sze­rzyć tej dys­ku­sji na wszyst­kie ko­bie­ty, tak­że te nie­na­ro­dzo­ne? Ich pra­wa do ży­cia, do by­cia ko­cha­ny­mi i chro­nio­ny­mi są rów­nie fun­da­men­tal­ne. Pra­wa czło­wie­ka nie po­win­ny ogra­ni­czać się do jed­nej gru­py lu­dzi kosz­tem in­nej – ochro­na ży­cia, od po­czę­cia aż do na­tu­ral­nej śmier­ci, po­win­na być war­to­ścią nad­rzęd­ną. Pol­skie pra­wo sta­ra się za­cho­wać rów­no­wa­gę mię­dzy ochro­ną ży­cia mat­ki a ochro­ną ży­cia nie­na­ro­dzo­ne­go dziec­ka, uzna­jąc, że każ­de ży­cie jest cen­ne i war­te ochro­ny. W tej per­spek­ty­wie, za­rzut o na­ru­sza­nie praw ko­biet jest nie­peł­ny, gdyż po­mi­ja pra­wa tych naj­bar­dziej bez­bron­nych, któ­rzy sa­mi nie mo­gą się obronić.

jb