Ludzki płód jest człowiekiem

Kra­ków, 21 lu­te­go 2022 r.

Je­go Magnificencja

prof. dr hab. Ja­cek Popiel

Rek­tor Uni­wer­sy­te­tu Jagiellońskiego

ul. Go­łę­bia 24

31–007 Kra­ków

Sza­now­ny Pa­nie Rektorze!

„Płód nie jest czło­wie­kiem, więc who ca­res? Mo­gą na­wet ro­bić z pło­dów farsz do pie­roż­ków, co za róż­ni­ca?”. Wpis rzecz­ni­ka pra­so­we­go In­sty­tu­tu Psy­cho­lo­gii UJ, dr. Sa­mu­ela No­wa­ka, w któ­rym od­niósł się do kon­dy­cji by­tu ludz­kie­go i je­go god­no­ści, zbul­wer­so­wał opi­nię pu­blicz­ną i na­ru­szył do­bre imię Uni­wer­sy­te­tu. Je­stem po­waż­nie za­nie­po­ko­jo­na tym, że rzecz­nik pra­so­wy kie­run­ku hu­ma­ni­stycz­ne­go naj­star­szej pol­skiej uczel­ni po­tra­fi for­mu­ło­wać po­dob­ne sentencje.

Wy­po­wiedź rzecz­ni­ka pra­so­we­go In­sty­tu­tu Psy­cho­lo­gii UJ ma nie tyl­ko wy­miar ak­sjo­lo­gicz­ny, ale też i praw­ny. Już w 1997 r. Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny, któ­re­mu prze­wod­ni­czył prof. dr hab. An­drzej Zoll, stwier­dził, że „War­tość kon­sty­tu­cyj­nie chro­nio­ne­go do­bra praw­ne­go ja­kim jest ży­cie ludz­kie, w tym ży­cie roz­wi­ja­ją­ce się w fa­zie pre­na­tal­nej, nie mo­że być róż­ni­co­wa­na. Brak jest bo­wiem do­sta­tecz­nie pre­cy­zyj­nych i uza­sad­nio­nych kry­te­riów po­zwa­la­ją­cych na do­ko­na­nie ta­kie­go zróż­ni­co­wa­nia w za­leż­no­ści od fa­zy roz­wo­jo­wej ludz­kie­go ży­cia. Od mo­men­tu po­wsta­nia ży­cie ludz­kie sta­je się więc war­to­ścią chro­nio­ną kon­sty­tu­cyj­nie. Do­ty­czy to tak­że fa­zy pre­na­tal­nej” (Orze­cze­nie Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go z dnia 28 ma­ja 1997 r. K 26/96). Pol­ska Kon­sty­tu­cja wprost sta­no­wi, że god­ność czło­wie­ka jest nie­na­ru­szal­na, a jej po­sza­no­wa­nie i ochro­na jest obo­wiąz­kiem władz pu­blicz­nych (art. 30).

Do­ce­nia­jąc szyb­ką re­ak­cję władz Uni­wer­sy­te­tu, upu­blicz­nio­ną na Twit­te­rze, po­zwo­lę so­bie wy­ra­zić opi­nię, że do­bro Al­ma Ma­ter wy­ma­ga od­su­nię­cia dr. Sa­mu­ela No­wa­ka z funk­cji rzecz­ni­ka pra­so­we­go In­sty­tu­tu Psy­cho­lo­gii. Ro­zu­miem, że wpis dr. No­wa­ka nie jest sta­no­wi­skiem Uni­wer­sy­te­tu Ja­giel­loń­skie­go, jed­nak ja­ko pra­cow­nik na­uko­wy Uczel­ni, „wi­nien jest za­wsze i wszę­dzie po­stę­po­wać god­nie, w ni­czym nie uwła­cza­jąc ani Uczel­ni, ani imie­niu Jej dok­to­ra” (z przy­się­gi dok­tor­skiej UJ).

Spo­dzie­wa­jąc się re­al­ne­go usto­sun­ko­wa­nia się Wa­szej Ma­gni­fi­cen­cji do przed­mio­to­wej kwe­stii, po­zwa­lam so­bie za­łą­czyć zbiór cy­ta­tów z li­te­ra­tu­ry na­uko­wej, po­pu­lar­nej, a na­wet z pod­ręcz­ni­ków dla dzie­ci, któ­re wbrew opi­nii dr. Sa­mu­ela No­wa­ka jed­no­znacz­nie wska­zu­ją, że płód ludz­ki jest jed­nak człowiekiem.

Z po­wa­ża­niem,

Mag­da­le­na Guziak-Nowak

se­kre­tarz Pol­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Człowieka

dy­rek­tor ds. edukacji

Za­łącz­nik:

1. „Dzie­ci roz­wi­ja­ją się w ma­ci­cy mat­ki. Plem­ni­ki oj­ca łą­czą się z ko­mór­ką ja­jo­wą mat­ki da­jąc po­czą­tek no­we­mu ży­ciu” (En­cy­klo­pe­dia dla dzie­ci. Za­dzi­wia­ją­cy świat fak­tów. Ana­to­mia czło­wie­ka. Ty­tuł ory­gi­na­łu: Ama­zing Children’s En­cy­klo­pe­dia. The Words of Facts; wyd. Przed­się­bior­stwo Wy­daw­ni­czo-Han­dlo­we „ Ar­ti”, War­sza­wa, 2007, str. 30).
2. „Dziec­ko roz­po­czy­na ży­cie ja­ko po­je­dyn­cza ko­mór­ka, mniej­sza od krop­ki na koń­cu te­go zda­nia (…) Po po­łą­cze­niu ją­dra plem­ni­ka z ją­drem ja­ja roz­po­czy­na się kon­fron­ta­cja in­for­ma­cji ge­no­wych (…) Zo­sta­ją zde­ter­mi­no­wa­ne m. in. płeć, ko­lor oczu, wło­sów i skó­ry, ry­sy twa­rzy, bu­do­wa cia­ła, ten­den­cja do wy­so­kie­go lub ni­skie­go wzro­stu, krzep­kie zdro­wie lub skłon­ność do pew­nych cho­rób… W trze­cim ty­go­dniu dłu­gość (dziec­ka) wy­no­si oko­ło 2,5 mm. Ser­ce za­czy­na bić zwy­kle 25. dnia. Krew krą­ży w nie­skom­pli­ko­wa­nym za­mknię­tym ukła­dzie na­czyń, od­dziel­nym od krą­że­nia mat­ki. Mózg skła­da się z dwóch pła­tów. Pier­wot­ny rdzeń krę­go­wy ma już z obu stron za­wiąz­ki że­ber i mię­śni. W czwar­tym ty­go­dniu dziec­ko mie­rzy już po­nad pół cen­ty­me­tra. Ma głów­kę, tu­łów i za­wiąz­ki gór­nych koń­czyn” (G. L. Fla­na­gan, „9 pierw­szych mie­się­cy ży­cia”, Pań­stwo­wy Za­kład Wy­daw­nictw Le­kar­skich, War­sza­wa 1973, str. 19).
3. „Eta­py ży­cia czło­wie­ka. Na po­cząt­ku każ­da ludz­ka isto­ta jest ma­leń­kim pył­kiem wiel­ko­ści krop­ki nad ‘i’ – czy­li za­płod­nio­ną ko­mór­ką ja­jo­wą” (En­cy­klo­pe­dia: Sa­me fak­ty. Tłu­ma­cze­nie an­giel­skiej pu­bli­ka­cji Tick­tock En­ter­ta­in­ment; Wy­daw­nic­two SBM, War­sza­wa 2008, str. 106).
4. „Głów­ne eta­py roz­wo­ju czło­wie­ka (…) Roz­wój osob­ni­czy roz­po­czy­na się od mo­men­tu za­płod­nie­nia…” (Bio­lo­gia i hi­gie­na czło­wie­ka. Pod­ręcz­nik do kla­sy siód­mej; au­to­rzy: Ce­za­ry W. Kor­czak, Lech Zdun­kie­wicz; Wy­daw­nic­twa Szkol­ne i Pe­da­go­gicz­ne, War­sza­wa 1994, str. 94).
5. „Każ­dy z nas za­czy­na ży­cie ja­ko ma­leń­ka ko­mór­ka w cie­le swo­jej mat­ki. Je­den z plem­ni­ków na­sze­go oj­ca po­łą­czył się z ko­mór­ką ja­jo­wą na­szej mat­ki…” (Mo­ja pierw­sza en­cy­klo­pe­dia. Tłu­ma­cze­nie an­giel­skiej pu­bli­ka­cji Pa­ra­gon Bo­oks Ltd.; wyd. Fir­ma Księ­gar­ska Ja­cek Ole­sie­juk, War­sza­wa 2006, str. 122).
6. „Moż­li­we jest pre­cy­zyj­ne okre­śle­nie isto­ty ludz­kiej. Mo­że­my użyć te­go ter­mi­nu ja­ko rów­no­znacz­ne­go z ter­mi­nem czło­nek ga­tun­ku Ho­mo sa­piens. To, czy isto­ta jest człon­kiem da­ne­go ga­tun­ku, moż­na udo­wod­nić na­uko­wo, po­przez ana­li­zę na­tu­ry chro­mo­so­mów w ko­mór­kach ży­wych or­ga­ni­zmów. W tym sen­sie nie ma żad­nych wąt­pli­wo­ści, iż od pierw­szych chwil swo­je­go ist­nie­nia em­brion po­czę­ty z ludz­kie­go plem­ni­ka i ko­mór­ki ja­jo­wej jest isto­tą ludz­ką; to sa­mo stwier­dze­nie jest praw­dzi­we dla naj­głę­biej i nie­od­wra­cal­nie umy­sło­wo upo­śle­dzo­nej isto­ty ludz­kiej, a na­wet dla no­wo­rod­ka na­ro­dzo­ne­go ja­ko anen­ce­fa­licz­ny do­słow­nie, bez mó­zgu” (P. Sin­ger, Prac­ti­cal Ethics, wyd. 2, Cam­brid­ge: Cam­brid­ge Uni­ver­si­ty Press, 1993, s. 85–86).
7. „No­we ży­cie – ży­cie Wa­sze­go dziec­ka za­czy­na się w mo­men­cie ze­spo­le­nia ze so­bą żeń­skiej ko­mór­ki ja­jo­wej i mę­skiej – plem­ni­ka. Po­wsta­je jed­na ko­mór­ka, któ­ra za­wie­ra wszyst­kie ce­chy prze­ka­za­ne przez ko­mór­ki ro­dzi­ciel­skie i jest ona wy­pad­ko­wą dwóch róż­nych li­nii dzie­dzic­twa oraz sta­no­wi pod tym wzglę­dem je­dy­ny i nie­po­wta­rzal­ny za­wią­zek no­we­go ży­cia. Ten wiel­ki cud na­tu­ry, ja­kim jest za­płod­nie­nie (…) jest po­cząt­kiem ży­cia dziec­ka w ło­nie mat­ki” (R. Kur­nie­wicz-Wit­cza­ko­wa, J. Kop­czyń­ska-Si­kor­ska (red.), Na­sze dziec­ko, Pań­stwo­wy Za­kład Wy­daw­nictw Le­kar­skich, War­sza­wa 1994, str. 31).
8. „Po­czę­cie, de­fi­nio­wa­ne ja­ko za­płod­nie­nie ja­ja przez plem­nik, ozna­cza po­czą­tek roz­wo­ju czło­wie­ka” (C. D. Lynch, L. W. Jack­son, G. M. Buck Lo­uis, Es­ti­ma­tion of the day-spe­ci­fic pro­ba­bi­li­ties of con­cep­tion: cur­rent sta­te of the know­led­ge and the re­le­van­ce for epi­de­mio­lo­gi­cal re­se­arch, w: „Pe­dia­tric and Per­ina­tal Epi­de­mio­lo­gy”, Vol. 20 (Suppl. 1), 2006, str. 3–12).
9. „Po­łą­cze­nie się ją­der ko­mór­ko­wych ja­ja i plem­ni­ka jest to naj­waż­niej­szy mo­ment za­płod­nie­nia – po­wsta­nie no­we­go or­ga­ni­zmu. Od mo­men­tu po­łą­cze­nia się ją­der ko­mór­ko­wych ja­ja i plem­ni­ka roz­po­czy­na się roz­wój no­we­go czło­wie­ka” (Z. Bie­lań­ska-Osu­chow­ska, Jak za­czy­na się ży­cie czło­wie­ka, Wy­daw­nic­two Na­uko­we PWN, War­sza­wa 1994, str. 34).
10. „Roz­wój czło­wie­ka roz­po­czy­na się w trak­cie za­płod­nie­nia – pro­ce­su, w któ­rym ga­me­ta mę­ska, czy­li plem­nik, łą­czy się z ga­me­tą żeń­ską, czy­li oocy­tem (ko­mór­ką ja­jo­wą), two­rząc po­je­dyn­czą ko­mór­kę zwa­ną zy­go­tą. Ta wy­so­ko wy­spe­cja­li­zo­wa­na, zdol­na do wie­lo­kie­run­ko­we­go róż­ni­co­wa­nia się ko­mór­ka, ozna­cza po­czą­tek ist­nie­nia każ­dej i każ­de­go z nas ja­ko je­dy­nej w swo­im ro­dza­ju oso­by” (K. L. Mo­ore, T. V. N. Per­saud, M. G. Tor­chia, The De­ve­lo­ping Hu­man: Cli­ni­cal­ly Orien­ted Em­bry­olo­gy, wyd. 7, Phi­la­del­phia, PA: Saun­ders, 2003, str. 16).
11. „Roz­wój dziec­ka w ło­nie mat­ki jest czymś fa­scy­nu­ją­cym. Roz­po­czy­na ono ży­cie ja­ko za­płod­nio­na ko­mór­ka…” (Cią­ża. Po­rad­nik dla ro­dzi­ców. Tłu­ma­cze­nie z an­giel­skie­go ory­gi­na­łu Your Pre­gna­ny Bi­ble; Wy­daw­nic­two Mu­za SA, War­sza­wa 2004, str. 30).
12. „Roz­wój dziec­ka w ło­nie mat­ki. (…) Ży­cie osob­ni­cze czło­wie­ka (on­to­ge­ne­za), a więc rów­nież Wa­sze­go dziec­ka, roz­po­czy­na się w mo­men­cie za­płod­nie­nia…” (Ra­zem czy osob­no? Po­ród ro­dzin­ny; au­tor: Ma­ria Szcza­wiń­ska; Wy­daw­nic­two AZ, Kra­ków 2000, str. 11).
13. „Roz­wój dziec­ka za­czy­na się już w chwi­li je­go po­czę­cia” (Po­rad­nik Do­mo­wy. Pod re­dak­cją Ka­zi­mie­rza Ja­nic­kie­go; Wy­daw­nic­two Le­kar­skie PZWL, War­sza­wa 2006, str. 202).
14. „Roz­wój dziec­ka za­czy­na się nie w chwi­li je­go uro­dze­nia, lecz w mo­men­cie po­czę­cia” („Zdro­wie ro­dzi­ny”, pod red. prof. dr hab. med. K. Boż­ko­wej i dr med. A. Sit­ko, Pań­stwo­wy Za­kład Wy­daw­nictw Le­kar­skich, War­sza­wa 1983, str. 35).
15. „Roz­wój osob­ni­czy czło­wie­ka okre­śla się mia­nem on­to­ge­ne­zy. On­to­ge­ne­za, czy­li roz­wój osob­ni­czy czło­wie­ka trwa od za­płod­nie­nia do śmier­ci…” (Bio­lo­gia. Pod­ręcz­nik dla szkół po­nad­gim­na­zjal­nych; au­to­rzy: Je­rzy Du­szyń­ski, Ar­tur Jar­mo­łow­ski, Agniesz­ka Ko­złow­ska-Ra­je­wicz, Ga­brie­la Woj­cie­chow­ska; Wy­daw­nic­two Szkol­ne PWN, War­sza­wa 2005, tom 2, str. 71).
16. „Zy­go­ta to po­czą­tek no­we­go czło­wie­ka” (K. L. Mo­ore, T. V. N. Per­saud, M. G. Tor­chia, Be­fo­re We Are Born: Es­sen­ti als of Em­bry­olo­gy, 8^th edi­tion, Phi­la­del­phia, PA: Saun­ders, 2013, s. 327).
17. „Ży­cie czło­wie­ka moż­na po­dzie­lić na trzy okre­sy. I okres – to wzra­sta­nie, roz­po­czy­na­ją­ce się w mo­men­cie za­płod­nie­nia…” (Bio­lo­gia. Czło­wiek – ana­to­mia, fi­zjo­lo­gia i hi­gie­na. Pod­ręcz­nik dla uczniów kla­sy I gim­na­zjum; au­tor: Bar­ba­ra Kli­musz­ko; Wy­daw­nic­two Edu­ka­cyj­ne Zo­fii Do­bkow­skiej, War­sza­wa 2007, str. 141).
18. „Ży­cie czło­wie­ka nie za­czy­na się z chwi­lą na­ro­dzin, ale od mo­men­tu po­czę­cia” (prof. dr hab. med. J. Rosz­kow­ski; cyt. za: Ba­by bu­um – bez­płat­ny po­rad­nik dla ro­dzi­ców ma­łych i du­żych dzie­ci, mie­sięcz­nik, wrze­sień 2008, str. 31).
19. „Ży­cie czło­wie­ka za­czy­na się od po­czę­cia” (Wę­dru­jąc ku do­ro­sło­ści. Pod­ręcz­nik dla gim­na­zjum. Red. Te­re­sa Król; Wy­daw­nic­two Ru­bi­kon, Kra­ków 2009, str. 165).
20. „Ży­wot czło­wie­ka roz­po­czy­na się w mo­men­cie po­czę­cia, tj. za­płod­nie­nia, i koń­czy się w mo­men­cie śmier­ci” (R. Kli­mek, F. Pa­low­ski, „Przy­szłość i me­dy­cy­na, czy­li roz­mo­wy o ży­ciu”, Pań­stwo­we Wy­daw­nic­two Na­uko­we, War­sza­wa-Kra­ków 1988, str. 259).