List otwarty do Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych

Kra­ków, 4 mar­ca 2021 r.

Sza­now­ny Pan
Pa­weł Wdówik
Peł­no­moc­nik Rzą­du do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Mi­ni­ster­stwo Ro­dzi­ny i Po­li­ty­ki Społecznej
Biu­ro Peł­no­moc­ni­ka Rzą­du do Spraw Osób Niepełnosprawnych
ul. No­wo­grodz­ka 1/3/5
00–513 Warszawa
e‑mail: sekretariat.bon@mrips.gov.pl

List otwar­ty do Peł­no­moc­ni­ka Rzą­du do Spraw Osób Niepełnosprawnych
w spra­wie pla­no­wa­nych zmian w za­sa­dach przy­zna­wa­nia świad­czeń pielęgnacyjnych
dla ro­dzin wy­cho­wu­ją­cych dzie­ci z niepełnosprawnością

Sza­now­ny Pa­nie Ministrze,

z uwa­gą za­po­zna­li­śmy się ze „Stra­te­gią na rzecz Osób z Nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi 2021–2030”, któ­ra okre­śla ra­my po­li­ty­ki kra­jo­wej na rzecz osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi i kie­run­ki roz­wo­ju po­li­ty­ki spo­łecz­nej wo­bec osób z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi i ich rodzin.

Cie­szy­my się, iż jed­na z po­stu­lo­wa­nych przez nas zmian sys­te­mo­wych, to jest znie­sie­nie za­ka­zu pra­cy dla opie­ku­nów dzie­ci nie­peł­no­spraw­nych otrzy­mu­ją­cych świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne, zna­la­zła swo­jej od­zwier­cie­dle­nie w Prio­ry­te­cie V w przy­ję­tej przez Rząd Strategii.

Jed­no­cze­śnie z nie­po­ko­jem ob­ser­wu­je­my po­ja­wia­ją­ce się w pra­sie spe­ku­la­cje, do­ty­czą­ce wpro­wa­dze­nia ogra­ni­cze­nia do­cho­do­we­go dla opie­ku­nów po­dej­mu­ją­cych ak­tyw­ność za­wo­do­wą lub za­sto­so­wa­nia me­cha­ni­zmu „su­wa­ka”, czy­li otrzy­my­wa­nia po­mniej­szo­ne­go świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go wraz ze wzro­stem po­zio­mu do­cho­dów ro­dzi­ny z dziec­kiem niepełnosprawnym.

Pra­gnie­my zwró­cić uwa­gę Pa­na Mi­ni­stra, iż oba te roz­wią­za­nia są wy­jąt­ko­wo szko­dli­we i pa­ra­dok­sal­nie po­gar­sza­ją sy­tu­ację osób po­dej­mu­ją­cych się opie­ki nad dzieć­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi, po­głę­bia­ją kry­zys za­ufa­nia do obec­ne­go rzą­du i mo­gą przy­nieść skut­ki od­wrot­ne od za­mie­rzo­nych w Strategii.

Przy­ję­cie kry­te­riów do­cho­do­wych, do któ­rych świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne bę­dzie wy­pła­ca­ne lub za­sa­dy su­wa­ka, czy­li po­mniej­sza­nie wy­pła­ca­ne­go świad­cze­nia, po­głę­bi sza­rą stre­fę, zmniej­szy wpły­wy bu­dże­to­we z ty­tu­łu po­dat­ku do­cho­do­we­go oraz zmniej­szy skład­ki eme­ry­tal­ne opiekunów.

1. Już te­raz wie­lu ro­dzi­ców oba­wia się, że za­po­wia­da­ne zmia­ny w orzecz­nic­twie od­bę­dą się ich kosz­tem – czy­li bę­dą skut­ko­wać od­bie­ra­niem im pra­wa do otrzy­ma­nia świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go. Opie­ku­no­wie za­czy­na­ją wie­rzyć, że za­po­wia­da­na moż­li­wość pod­ję­cia pra­cy przez opie­ku­nów, prze­ro­dzi się szyb­ko w przy­mus łą­cze­nia jed­no­cze­snej opie­ki na nie­peł­no­spraw­nym dziec­kiem i pra­cy, wraz z dra­stycz­nym ogra­ni­cze­niem świad­czeń na rzecz ro­dzin z dzieć­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi. Za­po­wiedź wpro­wa­dze­nia do­dat­ko­wych ob­wa­ro­wań i za­sad, pod ja­ki­mi bę­dą mo­gli pod­jąć pra­cę, tyl­ko wzmac­nia te obawy.
   Ro­dzi­ce, któ­rzy pra­cu­ją obec­nie „na czar­no”, od­bie­ra­ją za­po­wiedź wpro­wa­dze­nia kry­te­riów do­cho­do­wych, ja­ko ja­sny sy­gnał, że nie war­to szu­kać pra­cy le­gal­nej, gdyż za swo­ją ak­tyw­ność i wy­si­łek zo­sta­ną „uka­ra­ni” zmniej­sze­niem do­cho­dów ja­ki­mi dysponują.

2. Do sza­rej stre­fy bę­dą tak­że prze­su­wać się oso­by le­gal­nie pra­cu­ją­ce, któ­re po zmia­nie prze­pi­sów uzy­ska­ją moż­li­wość otrzy­ma­nia świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go. Na­wet je­śli nie zre­zy­gnu­ją cał­ko­wi­cie z wy­ko­ny­wa­nej pra­cy, bę­dą dą­żyć do wy­ka­zy­wa­nia ta­kich do­cho­dów, któ­re nie po­zba­wią ich pra­wa do świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go. Je­śli osią­gną wyż­sze do­cho­dy, bę­dą z ta­kiej ak­tyw­no­ści re­zy­gno­wać lub otrzy­my­wać do­dat­ko­we wy­na­gro­dze­nie nie­for­mal­nie, po­za umową.

Po­trze­ba re­al­ne­go wspar­cia dla dzie­ci z niepełnosprawnością

Pod­kre­śla­my po raz ko­lej­ny, iż re­al­ny koszt utrzy­ma­nia i le­cze­nia dziec­ka nie­peł­no­spraw­ne­go to śred­nio kwo­ta 4500 – 5400 zł mie­sięcz­nie. Jest to kwo­ta do­cho­dów nie­re­al­na do osią­gnię­cia dla więk­szo­ści ro­dzin, któ­re opie­ku­ją się dzieć­mi nie­peł­no­spraw­ny­mi. Są w tej gru­pie ro­dzi­ny ży­ją­ce w skraj­nym ubó­stwie, i co naj­bar­dziej bul­wer­su­ją­ce, licz­ba ich wzro­sła w go­spo­dar­stwach do­mo­wych z przy­naj­mniej jed­nym dziec­kiem do lat 16, po­sia­da­ją­cym orze­cze­nie o nie­peł­no­spraw­no­ści z 4,9% w 2017 ro­ku do 5,7% w 2018 ro­ku („Stra­te­gia na rzecz Osób z Nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi 2021–2030” str. 60).

Jed­no­cze­śnie kosz­ty utrzy­ma­nia i le­cze­nia dzie­ci nie­peł­no­spraw­nych, umiesz­czo­nych w pie­czy za­stęp­czej są bar­dzo wy­so­kie. W 2019 r wy­no­si­ły prze­cięt­nie 7 511 zł mie­sięcz­nie, a licz­ba dzie­ci wy­ma­ga­ją­cych in­ten­syw­nych za­bie­gów lecz­ni­czych w pla­ców­kach opie­kuń­czo-te­ra­peu­tycz­nych wy­raź­nie wzra­sta­ła. (Ra­da Mi­ni­strów o re­ali­za­cji w ro­ku 2019 Usta­wy z dnia 9 czerw­ca 2011 ro­ku o wspie­ra­niu ro­dzi­ny i sys­te­mie pie­czy za­stęp­czej, Dz. U. z 2020 ro­ku poz. 821).

Usil­nie ape­lu­je­my o umoż­li­wie­nie oso­bom pra­cu­ją­cym po­bie­ra­nie świad­cze­nia pie­lę­gna­cyj­ne­go bez żad­nych kry­te­riów do­cho­do­wych, tak jak to jest np. w pro­gra­mie 500+.

Ocze­ku­je­my tak­że na­stęp­nych roz­wią­zań zwięk­sza­ją­cych bez­po­śred­nie wspar­cie fi­nan­so­we ro­dzin wy­cho­wu­ją­cych nie­peł­no­spraw­ne dzieci.

Ro­dzic, ja­ko opie­kun, do­sko­na­le zna po­trze­by swo­je­go nie­peł­no­spraw­ne­go dziec­ka i naj­le­piej wie, na co w pierw­szej ko­lej­no­ści wy­dać otrzy­ma­ne środ­ki. Na­le­ży za­tem dą­żyć do te­go, aby te szcze­gól­nie po­trze­bu­ją­ce ro­dzi­ny otrzy­ma­ły mak­sy­mal­nie du­że wspar­cie i sa­me mo­gły de­cy­do­wać, na co wy­dać otrzy­ma­ne wsparcie.

Z wy­ra­za­mi szacunku

Woj­ciech Zięba
pre­zes Pol­skie­go Sto­wa­rzy­sze­nia Obroń­ców Ży­cia Człowieka

Do po­bra­nia list w wer­sji DOC: List otwar­ty do Peł­no­moc­ni­ka Rzą­du do Spraw Osób Niepełnosprawnych
Do po­bra­nia list w wer­sji PDF: List otwar­ty do Peł­no­moc­ni­ka Rzą­du do Spraw Osób Niepełnosprawnych