Archaiczny system wspierania rodzin z niepełnosprawnymi dziećmi

Pod ko­niec ubie­głe­go i na po­cząt­ku bie­żą­ce­go ro­ku prze­to­czy­ła się przez Pol­skę dys­ku­sja na te­mat po­mo­cy ro­dzi­nom wy­cho­wu­ją­cym dzieć­mi z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. Na ja­kie wspar­cie fi­nan­so­we Pań­stwa mo­że li­czyć rodzic?

Sys­tem wspie­ra­nia ro­dzin z cho­ry­mi dzieć­mi jest ar­cha­icz­ny i ma kil­ka­na­ście lat. Są trzy głów­ne ele­men­ty wspar­cia fi­nan­so­we­go Pań­stwa dla tych ro­dzin. Pierw­szy to za­si­łek pie­lę­gna­cyj­ny, to sta­ła kwo­ta przy­zna­wa­na dla dzie­ci po­sia­da­ją­cych orze­cze­nie o nie­peł­no­spraw­no­ści i prze­le­wa­na co mie­siąc na kon­to ro­dzi­ca. Za­si­łek ten wy­no­si 215,84 zł mie­sięcz­nie i na­zy­wa­ny jest przez wie­lu ro­dzi­ców kwo­tą wsty­du. To kwo­ta da­le­ce nie­wy­star­cza­ją­ca do za­pew­nie­nia na­le­ży­tej opie­ki dziec­ku wy­ma­ga­ją­ce­mu re­ha­bi­li­ta­cji, opie­ki, sprzę­tu or­to­pe­dycz­ne­go czy medycznego.

Dru­gi me­cha­nizm wspar­cia ro­dzin z dziec­kiem z nie­peł­no­spraw­no­ścią to tzw. świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne. To re­kom­pen­sa­ta dla jed­ne­go z ro­dzi­ców za re­zy­gna­cję z pra­cy na rzecz opie­ki nad cho­rym dziec­kiem. Świad­cze­nie to wy­no­si 1971 zł mie­sięcz­nie i jest wy­pła­ca­ne ro­dzi­co­wi tyl­ko na jed­no cho­re dziec­ko. Co w sy­tu­acji gdy w ro­dzi­nie jest dwo­je lub tro­je dzie­ci z niepełnosprawnościami?

Po­nad­to wy­pła­ta te­go świad­cze­nia uwa­run­ko­wa­na jest za­ka­zem wy­ko­ny­wa­nia ja­kiej­kol­wiek le­gal­nej pra­cy przez ro­dzi­ca. Ozna­cza to, że ro­dzic któ­ry po­bie­ra to świad­cze­nie nie mo­że pra­co­wać ani na czę­ści eta­tu, ani na umo­wie o dzie­ło lub zlecenie.

Trze­cim ele­men­tem jest pro­gram 500+, któ­ry na każ­de dziec­ko przy­zna­je 500 zł miesięcznie.

Za­tem ro­dzic, któ­ry po­sia­da dziec­ko z nie­peł­no­spraw­no­ścią ma dwie moż­li­wo­ści: Pierw­sza to zre­zy­gno­wać z pra­cy i opie­ko­wać się dziec­kiem. W ta­kim przy­pad­ku otrzy­ma od Pań­stwa 2686,84 zł – w tym za­si­łek pie­lę­gna­cyj­ny, świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne i 500+. Dru­ga to kon­ty­nu­ować pra­cę i jed­no­cze­śnie opie­ko­wać się dziec­kiem. W ta­kim przy­pad­ku otrzy­ma od Pań­stwa za­le­d­wie 715,84 zł miesięcznie.

To kwo­ty kom­plet­nie nie­przy­sta­ją­ce do kosz­tów utrzy­ma­nia cho­re­go dziec­ka. Go­dzi­na re­ha­bi­li­ta­cji kosz­tu­je od 100 do 150 zł, wi­zy­ta u le­ka­rza spe­cja­li­sty od 100 do 350 zł, or­te­za dla dziec­ka od 3 do 15 ty­się­cy zło­tych, go­dzi­na pra­cy opie­kun­ki dla dziec­ka w mie­ście to od 20 do 30 zł.

Na­ukow­cy z KUL- u już w 2011 ro­ku osza­co­wa­li kosz­ty le­cze­nia i re­ha­bi­li­ta­cji dziec­ka z nie­peł­no­spraw­no­ścią na ok. 5 000 zł mie­sięcz­nie, ta­kie sa­me wy­li­cze­nia przed­sta­wia­ją prak­ty­cy, or­ga­ni­za­cje zaj­mu­ją­ce się po­mo­cą nie­peł­no­spraw­nym, sza­cu­jąc mie­sięcz­ne kosz­ty utrzy­ma­nia cho­re­go dziec­ka mię­dzy 4500 a 5400 zł miesięcznie.

Za­tem Pań­stwo pol­skie kon­se­kwent­nie prze­rzu­ca kosz­ty wy­cho­wa­nia cho­rych dzie­ci prak­tycz­nie wy­łącz­nie na ro­dzi­ców. To wiel­ka nie­spra­wie­dli­wość i brak so­li­dar­no­ści spo­łecz­nej. Dla­te­go Pol­skie Sto­wa­rzy­sze­nie Obroń­ców Ży­cia Czło­wie­ka i 67 in­nych or­ga­ni­za­cji po­za­rzą­do­wych zaj­mu­ją­cych się po­mo­cą ro­dzi­nom wy­cho­wu­ją­cym dzie­ci z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi, po­stu­lo­wa­ło o uwol­nie­nie moż­li­wo­ści le­gal­nej pra­cy dla ro­dzi­ców po­bie­ra­ją­cych świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne i pod­wyż­sze­nie za­sił­ku pie­lę­gna­cyj­ne­go do kwo­ty 2000 zł miesięcznie.

Te po­stu­la­ty po­parł Par­la­men­tar­ny Ze­spół ds. Ro­dzi­ny oraz Rzecz­nik Praw Oby­wa­tel­skich. O zwięk­sze­nie opie­ki Pań­stwa nad nie­peł­no­spraw­ny­mi ape­lo­wał tak­że ks. abp. Sta­ni­sław Gą­dec­ki. Try­bu­nał Kon­sty­tu­cyj­ny we­zwał rzą­dzą­cych do ana­li­zy me­cha­ni­zmów wspar­cia ro­dzin z nie­peł­no­spraw­no­ścią i przy­po­mniał, że nie­peł­no­spraw­ni ma­ją kon­sty­tu­cyj­ne pra­wo do na­le­ży­tej opie­ki Państwa.

Co zro­bił rząd? Nie­ste­ty prak­tycz­nie nic. 25 lu­te­go br. zo­sta­ła opu­bli­ko­wa­na rzą­do­wa „Stra­te­gia na Rzecz Osób z Nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi”, któ­ra jest do­brym do­ku­men­tem, ale ma jed­ną pod­sta­wo­wą wa­dę, któ­ra spra­wia, że jest prak­tycz­nie bez­u­ży­tecz­na. Nie wska­za­no w niej źró­deł jej finansowania.

22 lu­te­go br. peł­no­moc­nik rzą­du do spraw osób nie­peł­no­spraw­nych Pa­weł Wdó­wik za­po­wie­dział, że „nie­ba­wem” przy­naj­mniej nie­któ­rzy ro­dzi­ce cho­rych dzie­ci bę­dą mo­gli pra­co­wać i po­bie­rać świad­cze­nie pie­lę­gna­cyj­ne. Nie­ste­ty ta za­po­wiedź mi­ni­stra rzą­du nie zo­sta­ła tak­że zrealizowana.

Rzą­dzą­cy po raz ko­lej­ny nie sta­nę­li na wy­so­ko­ści za­da­nia i nie chcą re­al­nie po­móc ro­dzi­nom wy­cho­wu­ją­cym 245 ty­się­cy dzie­ci z orze­cze­nia­mi o nie­peł­no­spraw­no­ściach i po­mi­mo za­pew­nień o tro­sce o oby­wa­te­li i so­li­dar­no­ści zo­sta­wia­ją te ro­dzi­ny bez na­le­ży­te­go wsparcia.

Do­ma­ga­jąc się więk­sze­go wspar­cia dla nie­peł­no­spraw­nych czę­sto sły­szy­my ar­gu­ment, że nie ma pie­nię­dzy w bu­dże­cie. Przy­po­mnij­my, że kie­dy rząd Pra­wa i Spra­wie­dli­wo­ści obej­mo­wał wła­dzę, to rocz­ne przy­cho­dy bu­dże­tu pań­stwa wy­no­si­ły ok. 286 mld zł rocz­nie, na­to­miast bu­dżet na 2021 ma przy­chód w wy­so­ko­ści 405 mld zł, czy­li o po­nad 30% wię­cej. Jed­no­cze­śnie pre­mier chwa­li się, że ma­my naj­niż­sze bez­ro­bo­cie w Eu­ro­pie, eks­port gwał­tow­nie ro­śnie a na­sza go­spo­dar­ka jest od­por­na na kryzys.

Dla­te­go wciąż mu­si­my do­ma­gać się skie­ro­wa­nia du­że­go stru­mie­nia pie­nię­dzy do ro­dzin, któ­re wy­cho­wu­ją dzie­ci z nie­peł­no­spraw­no­ścia­mi. Ro­dzic, ja­ko opie­kun naj­le­piej wie co je­go dziec­ku jest w da­nej chwi­li po­trzeb­ne i to on po­wi­nien de­cy­do­wać na co wy­da otrzy­ma­ne pie­nią­dze. Tyl­ko wte­dy stwo­rzy­my pra­we i spra­wie­dli­we państwo.

WZ