List otwarty pracowników nauki w sprawie aborcji eugenicznej

Mi­sją na­uczy­cie­la aka­de­mic­kie­go i pra­cow­ni­ka na­uki jest nie tyl­ko pro­wa­dze­nie rze­tel­nych ba­dań na­uko­wych, pro­mo­cja ka­dry aka­de­mic­kiej, kształ­ce­nie oraz wy­cho­wa­nie ko­lej­nych po­ko­leń stu­den­tów, ale tak­że udział w waż­nych de­ba­tach spo­łecz­nych, zwłasz­cza ma­ją­cych cy­wi­li­za­cyj­ne zna­cze­nie. Do ta­kich nie­wąt­pli­wie na­le­ży ochro­na ży­cia i god­no­ści czło­wie­ka w pre­na­tal­nym sta­dium roz­wo­ju, obec­nie dys­kry­mi­no­wa­ne­go w Pol­sce ze wzglę­du na stan zdro­wia. Za­dzi­wia wprost oko­licz­ność, że śro­do­wi­sko aka­de­mic­kie wy­ra­ża czę­sto sprze­ciw wo­bec dys­kry­mi­na­cji po­szcze­gól­nych grup spo­łecz­nych z ja­kiej­kol­wiek przy­czy­ny, rów­no­cze­śnie mil­cząc wo­bec nie­pod­wa­żal­ne­go fak­tu sto­so­wa­nia w pol­skich szpi­ta­lach prak­tyk eu­ge­nicz­nej se­gre­ga­cji dzie­ci roz­wi­ja­ją­cych się w ło­nach matek.

Nie uprze­dza­jąc orze­cze­nia Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go w spra­wie zba­da­nia zgod­no­ści z Kon­sty­tu­cją Rze­czy­po­spo­li­tej Pol­skiej art. 4a ust. 1 pkt 2 oraz art. 4a ust. 2 zda­nie pierw­sze Usta­wy z 7 stycz­nia 1993 r. o pla­no­wa­niu ro­dzi­ny, ochro­nie pło­du ludz­kie­go i wa­run­kach do­pusz­czal­no­ści prze­ry­wa­nia cią­ży, za­bie­ra­my nasz głos, by dać jed­no­znacz­ne świa­dec­two nie­kwe­stio­no­wa­nej praw­dzie o god­no­ści oso­bo­wej nie­na­ro­dzo­nych dzie­ci, kie­ru­jąc się nie tyl­ko wzglę­da­mi praw­ny­mi, ale pierw­szo­rzęd­nie prze­słan­ka­mi etycz­ny­mi, an­tro­po­lo­gicz­ny­mi i spo­łecz­ny­mi. Wy­ra­ża­my sta­now­czy sprze­ciw wo­bec wszel­kiej po­sta­ci dys­kry­mi­na­cji eu­ge­nicz­nej skie­ro­wa­nej prze­ciw­ko dzie­ciom w sta­dium pre­na­tal­nym, naj­słab­szym i wy­ma­ga­ją­cym szcze­gól­nej ochro­ny człon­kom społeczeństwa.

Oko­licz­ność uzna­nia ak­tem nor­ma­tyw­nym w ran­dze usta­wy wzglę­dów eu­ge­nicz­nych za prze­słan­kę do­pusz­cza­ją­cą prze­rwa­nie ży­cia czło­wie­ka w sta­dium pre­na­tal­nym na­ru­sza sa­me pod­sta­wy kon­sty­tu­cyj­nej gwa­ran­cji ochro­ny ży­cia ludz­kie­go, po­sza­no­wa­nia i ochro­ny god­no­ści czło­wie­ka oraz ochro­ny oso­by przed bez­po­śred­nią dys­kry­mi­na­cją. Usta­wa przy­zna­je le­ka­rzom upraw­nie­nia do roz­są­dza­nia, któ­re oso­by bę­dą­ce no­si­cie­la­mi da­nych ze­spo­łów ge­ne­tycz­nych i cho­rób le­tal­nych speł­nia­ją kry­te­rium eu­ge­nicz­ne w spo­sób wy­star­cza­ją­cy do ich uśmier­ce­nia oraz ja­kie jed­nost­ki cho­ro­bo­we mo­gą zo­stać do nie­go przy­po­rząd­ko­wa­ne. Za­kres dys­kry­mi­na­cji eu­ge­nicz­nej osób nie­na­ro­dzo­nych nie do­ty­czy dóbr i upraw­nień dru­go- i trze­cio­rzęd­nych, ale skut­ku­je po­zba­wie­niem ich fun­da­men­tal­ne­go do­bra, ja­kim jest ży­cie czło­wie­ka, oraz pod­sta­wo­we­go pra­wa do je­go ochro­ny. Każ­da bez­po­śred­nia dys­kry­mi­na­cja, któ­rej bez wąt­pie­nia szcze­gól­ną for­mą jest pre­na­tal­na se­gre­ga­cja osób z uwa­gi na eu­ge­nicz­ne kry­te­rium zdro­wot­ne, na­ru­sza god­ność czło­wie­ka i pro­wa­dzi do je­go deprecjacji.

Prze­słan­ka eu­ge­nicz­na w do­tych­cza­so­wym po­rząd­ku praw­nym oraz sto­so­wa­nej wy­kład­ni pra­wa nie zo­sta­ła wspar­ta na wy­mo­gu jed­no­znacz­ne­go stwier­dze­nia fak­tu cięż­kie­go i nie­od­wra­cal­ne­go upo­śle­dze­nia dziec­ka lub roz­wo­ju nie­ule­czal­nej i za­gra­ża­ją­cej je­go ży­ciu cho­ro­by, ale je­dy­nie na po­wzię­ciu przez per­so­nel me­dycz­ny prze­ko­na­nia o „du­żym praw­do­po­do­bień­stwie” ich wy­stą­pie­nia na pod­sta­wie ba­dań pre­na­tal­nych lub in­nych prze­sła­nek me­dycz­nych. To­też ist­nie­je ry­zy­ko po­sta­wie­nia błęd­nej dia­gno­zy, co po­twier­dza­ją co­raz licz­niej­sze świa­dec­twa ro­dzi­ców dzie­ci, któ­re wbrew wy­ni­kom ba­dań pre­na­tal­nych pro­gno­zu­ją­cym cho­ro­bę le­tal­ną na­ro­dzi­ły się zdro­we. Uzy­ska­nie jed­nak w spo­sób bez­spor­ny po­twier­dze­nia nie­ko­rzyst­nej dia­gno­zy pre­na­tal­nej nie sta­no­wi wa­run­ku upraw­nia­ją­ce­go do dys­kry­mi­na­cji cho­rych dzie­ci. Mi­mo że po­przez abor­cje eu­ge­nicz­ne nie­rzad­ko uśmier­ca­ne są oso­by, któ­re po na­ro­dzi­nach za­cho­wa­ły­by zdol­ność do sa­mo­dziel­ne­go ży­cia oraz wy­ka­zy­wa­ły­by po­ten­cjał in­te­lek­tu­al­ny i psy­cho­spo­łecz­ny wy­star­cza­ją­cy do ukoń­cze­nia po­szcze­gól­nych po­zio­mów edu­ka­cji, w tym rów­nież stu­diów uni­wer­sy­tec­kich, i wy­ko­ny­wa­nia zdo­by­te­go za­wo­du, tak­że spo­łecz­ne­go za­ufa­nia, oraz pro­wa­dze­nia ży­cia mał­żeń­skie­go i ro­dzin­ne­go, to nie ozna­cza to, że ogra­ni­cze­nie ter­mi­na­cji cią­ży wy­łącz­nie do przy­pad­ków nie­wąt­pli­we­go cięż­kie­go i nie­od­wra­cal­ne­go upo­śle­dze­nia oraz nie­ule­czal­nej cho­ro­by dziec­ka po­zo­sta­wa­ło­by zgod­ne z kon­sty­tu­cyj­ną ochro­ną czło­wie­ka przed bez­po­śred­nią dys­kry­mi­na­cją i po­sza­no­wa­nia je­go god­no­ści. Prze­słan­ka eu­ge­nicz­na w swej we­wnętrz­nej ma­te­rii na­ru­sza bo­wiem kon­sty­tu­cyj­ne upraw­nie­nia pod­mio­tu, do któ­re­go zo­sta­nie od­nie­sio­na, nie­za­leż­nie od szcze­gó­ło­wych re­gu­la­cji jej sto­so­wal­no­ści na po­zio­mie usta­wy i nad­użyć, do któ­rych do­cho­dzi w prak­ty­ce le­kar­skiej wbrew obiek­tyw­nej wy­kład­ni prze­pi­sów ją okre­śla­ją­cych. Ewen­tu­al­ne do­pre­cy­zo­wa­nie nie­ostre­go kry­te­rium eu­ge­nicz­ne­go po­przez za­wę­że­nie go wy­łącz­nie do osób ob­cią­żo­nych skraj­nym upo­śle­dze­niem i cho­ro­bą fak­tycz­nie unie­moż­li­wia­ją­cą na­wet względ­nie sa­mo­dziel­ną eg­zy­sten­cję nie zmie­ni­ło­by oko­licz­no­ści zre­la­ty­wi­zo­wa­nia i wprost na­ru­sze­nia kon­sty­tu­cyj­nych gwa­ran­cji dla ży­cia ludz­kie­go przez sam fakt okre­śla­nia war­to­ści zdro­wia i ży­cia osób nie­na­ro­dzo­nych we­dle mia­ry eu­ge­nicz­nej oraz pod­da­nia ich se­lek­cji prenatalnej.

Na­szym zda­niem dla uza­sad­nie­nia abor­cji eu­ge­nicz­nej jej pro­pa­ga­to­rzy po­słu­gu­ją się nie­pra­wi­dło­wą in­ter­pre­ta­cją praw pro­kre­acyj­nych, fał­szy­wą kon­cep­cją mi­ło­sier­dzia i współ­od­czu­wa­nia. Na­le­ży jed­no­znacz­nie od­rzu­cić ta­kie ro­zu­mie­nie praw pro­kre­acyj­nych, któ­re za­miast chro­nić ży­cie po­czę­te­go czło­wie­ka pro­wa­dzi do je­go uśmier­ce­nia. Abor­cja – bę­dą­ca sa­ma w so­bie naj­wyż­szą for­mą prze­mo­cy, od­bie­ra­ją­cą nie­na­ro­dzo­ne­mu dziec­ku pra­wo do ży­cia – nie dość, że nie jest ak­tem mi­ło­sier­dzia ani wo­bec ro­dzi­ców, ani wo­bec uśmier­ca­nych dzie­ci, to jesz­cze sta­no­wi jaw­ny prze­jaw war­to­ścio­wa­nia ży­cia ludz­kie­go we­dług ra­chun­ku eugeniczno-utylitarystycznego.

Ze smut­kiem stwier­dza­my, że zwo­len­ni­cy li­be­ra­li­za­cji pra­wa abor­cyj­ne­go nie są otwar­ci na de­ba­tę o ochro­nie etycz­nej i praw­nej dzie­ci w okre­sie pre­na­tal­nym, pro­wa­dzo­ną w opar­ciu o ra­cjo­nal­ną ar­gu­men­ta­cję etycz­ną i an­tro­po­lo­gicz­ną oraz rze­tel­ne da­ne na­uk bio­me­dycz­nych, lecz od­wo­łu­ją się wy­łącz­nie do emo­cji, de­ma­go­gii i so­cjo­tech­ni­ki. Roz­po­wszech­nia­na przez nich men­tal­ność eu­ge­nicz­na wprost prze­kła­da się na pre­sję wy­wie­ra­ną wo­bec ro­dzi­ców przyj­mu­ją­cych z mi­ło­ścią po­czę­te dziec­ko po­mi­mo nie­ko­rzyst­nej dia­gno­zy pre­na­tal­nej. Po­głę­bia­ją­ca się ten­den­cja spo­łecz­ne­go przy­zwo­le­nia na pre­na­tal­ną se­lek­cję mo­że do­pro­wa­dzić do no­wych form dys­kry­mi­na­cji ro­dzi­ców z uwa­gi na pod­ję­ty trud wy­cho­wa­nia cho­re­go dziec­ka. W szer­szym wy­mia­rze mil­czą­ca lub, co gor­sza, otwar­ta apro­ba­ta prak­tyk eu­ge­nicz­nych sto­so­wa­nych wo­bec nie­na­ro­dzo­nych dzie­ci, mo­ty­wo­wa­nych stwier­dzo­ną lub prze­wi­dy­wa­ną nie­peł­no-spraw­no­ścią, przy­nie­sie dra­ma­tycz­ne skut­ki w po­sta­ci dys­kry­mi­na­cji bez­po­śred­niej osób na­ro­dzo­nych z ze­spo­ła­mi ge­ne­tycz­ny­mi i wa­da­mi roz­wo­jo­wy­mi, sta­no­wią­cy­mi obec­nie prze­słan­kę do prze­pro­wa­dze­nia abor­cji. Dal­sze utrzy­my­wa­nie do­pusz­czal­no­ści se­gre­ga­cji eu­ge­nicz­nej dzie­ci w pre­na­tal­nym wie­ku roz­wo­jo­wym fi­nal­nie ob­ró­ci się prze­ciw­ko pra­cow­ni­kom ochro­ny zdro­wia, a szcze­gól­nie ude­rzy w pra­wo do wol­no­ści su­mie­nia spe­cja­li­stów po­łoż­nic­twa i gi­ne­ko­lo­gii. W nie­któ­rych kra­jach za­chod­nio­eu­ro­pej­skich do­pro­wa­dze­nie do po­ro­du dziec­ka z ze­spo­łem ge­ne­tycz­nym jest co­raz czę­ściej uzna­wa­ne za błąd w sztu­ce le­ka­rza po­łoż­ni­ka. Je­śli abor­cja eu­ge­nicz­na zo­sta­nie pod­trzy­ma­na w pol­skim po­rząd­ku praw­nym, to otwo­rzy dro­gę do le­ga­li­za­cji pre­im­plan­ta­cyj­nej dia­gno­sty­ki ge­ne­tycz­nej wy­ko­ny­wa­nej wy­łącz­nie w ce­lu eli­mi­na­cji po­czę­tych po­za­ustro­jo­wo dzie­ci po­dej­rza­nych o de­fekt ge­ne­tycz­ny, za czym co­raz od­waż­niej lob­bu­ją po­szcze­gól­ne gre­mia naukowe.

Z na­dzie­ją ocze­ku­je­my za­tem orze­cze­nia Try­bu­na­łu Kon­sty­tu­cyj­ne­go w spra­wie abor­cji eu­ge­nicz­nej. Orze­cze­nie to wy­wrze da­le­ko idą­cy wpływ na po­sta­wy spo­łecz­ne wo­bec osób z nie­peł­no­spraw­no­ścią. Praw­na kwe­stia eu­ge­nicz­nej dys­kry­mi­na­cji dzie­ci w sta­dium pre­na­tal­nym po­zo­sta­je bo­wiem w ści­słym związ­ku ze sto­sun­kiem spo­łe­czeń­stwa do je­go człon­ków z róż­ny­mi po­sta­cia­mi nie­peł­no­spraw­no­ści. Ufa­my, że pol­ska Kon­sty­tu­cja chro­ni każ­de­go czło­wie­ka, tak­że te­go nie­na­ro­dzo­ne­go, przed dys­kry­mi­na­cją bez­po­śred­nią oraz za­pew­nia mu po­sza­no­wa­nie je­go pra­wa do ży­cia i godności.

Kra­ków, 15 paź­dzier­ni­ka 2020 r., Dzień Dziec­ka Utraconego

prof. dr hab. Ar­tur Andrzejuk

lek. med. Ma­ria Balcerzak

dr Mar­cin Baranowski

dr hab. An­na Ba­rań­ska, prof. ucz.

dr Ur­szu­la Bejma

dr hab. Sta­ni­sław Bia­ły, prof. ucz.

prof. dr hab. Ta­de­usz Bie­sa­ga SDB

dr n. med. Prze­my­sław Binkiewicz

prof. dr hab. Pa­weł Bort­kie­wicz TChr

dr hab. Ewa Bu­dzyń­ska

prof. dr hab. Jó­zef Budzyński

lek. med. Wio­let­ta Burek

dr n. med. Jen­ni­fer Castaneda

prof. dr hab. Kry­sty­na Chałas

prof. dr hab. Bog­dan Chazan

dr hab. Imel­da Chłodna-Błach

dr hab. Sła­wo­mir Chrost, prof. ucz.

dr hab. Ma­ria Chu­chra, prof. ucz.

dr hab. Ma­rek Cza­cho­row­ski, prof. ucz.

dr hab. Agniesz­ka Cze­cho­wicz, prof. ucz.

dr n. med. AlinaDeluga

lek. med. To­masz Dmochowski

dr Pa­weł Drobny

dr hab. Ur­szu­la Du­dziak, prof. ucz.

dr hab. Hen­ryk Ga­siul, prof. ucz.

dr hab. Ja­cek Adam Go­leń, prof. ucz.

lek. med. Piotr Gratkowski

lek. med. An­na Gręziak

dr inż. Sta­ni­sław Groch­mal, prof. ucz.

prof. dr hab. Jan Ho­lek­sa

dr hab. Ja­ro­sław Ho­row­ski, prof. ucz.

dr n. med. An­na Irzmańska-Hudziak

dr inż. Mi­ro­sław Jabłoński

dr hab. Ja­ro­sław Ja­gie­ła, prof. ucz.

dr Ro­bert Ja­nusz SJ

dr hab. Woj­ciech Kaj­toch, prof. ucz.

prof. dr hab. Da­riusz Ka­sprzak OFMCap.

lek. stom. Ja­dwi­ga Kazana

dr inż. Adam Kisiel

dr Mi­ro­sław Kiwka

prof. dr hab. Jan Ko­chel

dr Ka­ro­li­na Komsta-Tokarzewska

dr hab. Piotr Ko­piec, prof. ucz.

dr n. med. Elż­bie­ta Kortyczko

dr Be­ata Kostrubiec-Wojtachnio

dr Zbi­gniew Kulesz

dr hab. inż. An­na Kumaniecka

lek. med. Bar­ba­ra Kwiecińska-Czaplińska

dr hab. Mał­go­rza­ta La­skow­ska, prof. ucz.

prof. dr hab. Ma­rian Machinek

dr hab. Piotr Magier

dr hab. Adam Maj, prof. ucz.

prof. dr hab. Wła­dy­sław Majkowski

dr hab. An­na Ma­li­szew­ska, prof. ucz.

dr Al­do­na Małyska

prof. dr hab. Bro­ni­sław Mierzwiński

lek. med. Ta­de­usz Młynarczyk

prof. dr hab. Piotr Morciniec

dr Ro­bert Mroczka

dr Do­ro­ta Narewska

dr hab. Ma­rek Nieznański

dr hab. To­masz No­wic­ki, prof. ucz.

dr n. med. Bog­dan Obrzut

dr hab. Te­re­sa Ole­ar­czyk, prof. ucz.

prof. dr hab. Mi­ro­sła­wa Ołdakowska-Kufel

dr Ce­za­ry Opalach

dr hab. Ma­ria Opie­la, prof. ucz.

dr hab. Da­nu­ta Opoz­da, prof. ucz.

dr hab. Wło­dzi­mierz Osad­czy, prof. ucz.

dr hab. Elż­bie­ta Osew­ska, prof. ucz.

dr hab. Ka­zi­mierz F. Pap­ciak SSCC, prof. ucz.

dr inż. Agniesz­ka Petryk

prof. dr hab. Woj­ciech Polak

dr hab. Mar­cin Po­lkow­ski, prof. ucz.

dr hab. Mo­ni­ka Mar­ta Przy­bysz, prof. ucz.

dr inż. Mo­ni­ka Pytka

dr hab. Boh­dan Roż­now­ski, prof. ucz.

lek. med. Gra­ży­na Rybak

dr hab. Ma­ria Ryś, prof. ucz.

prof. dr hab. Eu­ge­niusz Sakowicz

dr Do­ro­ta Skrocka

dr hab. Ry­szard Skrzy­niarz, prof. ucz.

dr n. med. Gra­ży­na Słopecka-Borej

dr inż. Mo­ni­ka Solecka

dr hab. An­drzej Ja­kub So­wiń­ski, prof. ucz.

prof. dr hab. Jó­zef Stala

dr hab. Wi­told Star­naw­ski, prof. ucz.

dr Ma­riusz Sulkowski

lek. med. Ma­ria Szczawińska

dr Iwo­na Szewczak

dr n. med. Mag­da­le­na Szymańska

dr hab. Jan Szym­czyk, prof. ucz.

prof. dr hab. Do­ro­ta Śliwa

dr hab. Ce­za­ry Ta­ra­cha, prof. ucz.

prof. dr hab. Piotr To­ma­sik

dr To­masz Tylutki

prof. dr hab. inż. An­drzej Urbaniak

prof. zw. dr hab. Edward Walewander

dr Ka­ta­rzy­na Wojtanowicz

dr hab. n. med. Jo­lan­ta Wasilewska

lek. med. Ta­de­usz Wasilewski

prof. dr hab. inż. Bo­gu­sław Więcek

dr hab. Iwo­na Wieżel

dr hab. Ry­szard Za­jącz­kow­ski, prof. ucz.

dr Al­do­na Zakrzewska

prof. dr hab. Ra­do­sław Zenderowski

lek. med. Bo­że­na Żygadło

dr hab. Ali­cja Żyw­czok, prof. ucz.

dr hab. Mag­da­le­na Ży­wiec, prof. ucz.

Źró­dło: „Nasz Dzien­nik”, Pią­tek, 16 paź­dzier­ni­ka 2020, nr 242 (6900)

Fot.: Zdję­cie utwo­rzo­ne przez fre­epik – pl.freepik.com