Etyczny aspekt szczepionki na COVID-19

Ba­da­cze z uni­wer­sy­te­tu w Oks­for­dzie pra­cu­ją nad szcze­pion­ką prze­ciw ko­ro­na­wi­ru­so­wi, któ­ra ma być go­to­wa na je­sie­ni. Do po­wsta­nia szcze­pion­ki wy­ko­rzy­sta­ne zo­sta­ły li­nie ko­mór­ko­we ludz­kie­go pło­du, uzy­ska­ne­go na sku­tek abor­cji. Nie­mo­ral­nej pro­duk­cji sprze­ci­wia­ją się przed­sta­wi­cie­le ka­to­lic­kich ośrod­ków bio­ety­ki z Wiel­kiej Bry­ta­nii i Sta­nów Zjednoczonych.

Bry­tyj­czy­cy ja­ko pierw­si w Eu­ro­pie opra­co­wa­li szcze­pion­kę prze­ciw­ko ko­ro­na­wi­ru­so­wi COVID-19, któ­ra ma być go­to­wa już we wrze­śniu. Trwa­ją te­raz te­sty pro­wa­dzo­ne przez Uni­wer­sy­tet Oks­fordz­ki na ochot­ni­kach w prze­dzia­le wie­ko­wym 18–55 lat.

Kry­tycz­ne głosy

Dr He­len Watt z Cen­trum Bio­ety­ki An­scom­be z Oks­for­du ape­lu­je do rzą­dów państw, aby sta­ra­ły się fi­nan­so­wać ba­da­nia i dzia­ła­nia, któ­re są etycz­no-mo­ral­ne i nie sto­ją w sprzecz­no­ści z su­mie­niem czło­wie­ka. Za­ak­cep­to­wa­nie szcze­pio­nek wy­pro­du­ko­wa­nych w spo­sób mo­ral­nie kon­tro­wer­syj­ny jest wiel­kim błę­dem. W ra­por­cie ka­to­lic­kich ośrod­ków bio­ety­ki czy­ta­my: „…od­wo­ły­wa­nie się do do­brych ce­lów i ‘pil­nej po­trze­by’ przy­czy­ni się do głęb­szej pe­ne­tra­cji nie­etycz­nych ba­dań i roz­wo­ju w me­dy­cy­nie, po­li­ty­ce, pra­wie i kul­tu­rze”. Zwra­ca­ją uwa­gę, że ist­nie­ją in­ne me­to­dy opra­co­wy­wa­nia szcze­pio­nek, któ­re nie wy­ko­rzy­stu­ją li­nii ko­mór­ko­wych czło­wie­ka za­bi­te­go we wcze­snej fa­zie roz­wo­ju. Te me­to­dy nie są w ża­den spo­sób nie­zbęd­ne do pro­ce­su two­rze­nia szcze­pio­nek, a głów­nym po­wo­dem ich chę­ci sto­so­wa­nia jest je­dy­nie „wy­go­da”.

Co to są li­nie komórkowe?

Li­nia ko­mór­ko­wa „cell cul­tu­re” to la­bo­ra­to­ryj­na ho­dow­la na­mna­ża­ją­cych się ko­mó­rek, któ­re po­cho­dzą z or­ga­ni­zmu wie­lo­ko­mór­ko­we­go (mo­gą to być ko­mór­ki ro­ślin­ne, zwie­rzę­ce lub ludz­kie). Za­zwy­czaj wy­ko­rzy­sty­wa­ne są dwie li­nie ko­mór­ko­we: ma­cie­rzy­ste „stem cells”, oraz li­nie ko­mó­rek no­wo­two­ro­wych, któ­re peł­nią ro­lę w po­szu­ki­wa­niu sku­tecz­ne­go le­ku prze­ciw­ko no­wo­two­rom. Po­bra­nie ko­mó­rek no­wo­two­ro­wych nie nie­sie ze so­bą żad­nych wąt­pli­wo­ści etycz­nych. Na­to­miast po­zy­ski­wa­nie ko­mó­rek ma­cie­rzy­stych „stem cells” me­to­dą klo­no­wa­nia za­rod­ków ludz­kich i ich eu­ta­na­zji, po­przez eks­trak­cję ko­mó­rek, po­zo­sta­je etycz­nie nie do przy­ję­cia. Za do­pusz­czal­ne uwa­ża się te me­to­dy, któ­re nie po­wo­du­ją uszczerb­ku na zdro­wiu u oso­by, od któ­rej są po­bie­ra­ne ko­mór­ki ma­cie­rzy­ste. Ten wa­ru­nek jest za­zwy­czaj speł­nio­ny w przy­pad­ku, gdy po­cho­dzą one z tkan­ki do­ro­słe­go osob­ni­ka a tak­że z krwi pę­po­wi­no­wej w mo­men­cie po­ro­du. Li­nie ko­mór­ko­we ludz­kie­go pło­du z któ­rych ma po­wstać szcze­pion­ka prze­ciw ko­ro­na­wi­ru­so­wi, sta­no­wią od­ręb­ny typ ho­dow­li ko­mór­ko­wej. Są one wy­ni­kiem sztucz­ne­go po­ro­nie­nia, tzn. po­zba­wie­nia ży­cia zdro­wych lu­dzi w pre­na­tal­nej fa­zie rozwoju.

Mo­ral­no-etycz­ne dylematy

Pra­gnie­my za­uwa­żyć, że pro­duk­cja szcze­pio­nek z li­nii ko­mór­ko­wych ludz­kie­go pło­du ro­dzi mo­ral­no-etycz­ny nie­po­kój i te­go ty­pu dzia­ła­nia są po­gwał­ce­niem pod­sta­wo­wych praw isto­ty ludz­kiej, zwłasz­cza fun­da­men­tal­ne­go pra­wa do ży­cia. Jest to in­stru­men­ta­li­za­cja, któ­ra na­ru­sza ludz­ką god­ność, bo każ­dej po­czę­tej isto­cie ludz­kiej na­le­ży się praw­na ochrona.

Chce­my rów­nież za­uwa­żyć, że ja­ki­kol­wiek udział w pro­duk­cji, sprze­da­ży lub ko­rzy­sta­niu z tej szcze­pion­ki przy jed­no­cze­snym po­chwa­la­niu abor­cji w ce­lu ich pro­duk­cji, jest nie­go­dzi­wy i zły.

Jak ma­my się zachować?

Ja­kiś czas te­mu bar­dzo traf­ne sta­no­wi­sko w spra­wie sto­so­wa­nia szcze­pio­nek uzy­ski­wa­nych z li­nii ludz­kich ko­mó­rek za­rod­ko­wych, przy­jął wło­ski bio­etyk Elio Sgrec­cia, by­ły prze­wod­ni­czą­cy Pa­pie­skiej Aka­de­mii Pro Vi­ta. Za­dał on dwa py­ta­nia, na któ­re war­to so­bie sa­me­mu od­po­wie­dzieć: Czy ktoś, kto od­rzu­ca wszel­kie for­my abor­cji ludz­kich pło­dów, nie za­prze­cza sa­me­mu so­bie, uży­wa­jąc tych szcze­pio­nek dla do­bra swo­ich dzie­ci czy swo­je­go? Czy nie by­ło­by to praw­dzi­wą (i nie­go­dzi­wą) współ­pra­cą ze złem? Trze­ba za­uwa­żyć, że roz­wój na­uki, choć bar­dzo czę­sto po­pra­wia ja­kość na­sze­go ży­cia, nie­jed­no­krot­nie nie­sie ze so­bą rów­nież dy­le­ma­ty mo­ral­ne. Wa­ty­kań­ski do­ku­ment Di­gni­tas Per­so­nae z 2008 r. mó­wi wy­raź­nie, że nie wol­no bez­kar­nie prze­kra­czać pra­wa na­tu­ry, ale przy­zna­je też, że jest róż­ni­ca w za­kre­sie odpowiedzialności.

JB

Źró­dło: vaticannews.va

Sta­no­wi­sko Ze­spo­łu Eks­per­tów ds. Bio­etycz­nych Kon­fe­ren­cji Epi­sko­pa­tu Pol­ski do­ty­czą­ce szcze­pio­nek (stresz­cze­nie)

Wo­bec sze­ro­kich dys­ku­sji spo­łecz­nych Ze­spół przy­go­to­wał sta­no­wi­sko na te­mat szcze­pio­nek, w opar­ciu o współ­cze­sny stan wie­dzy me­dycz­nej i w świe­tle tra­dy­cyj­ne­go na­ucza­nia Ma­gi­ste­rium Ko­ścio­ła oraz ka­to­lic­kiej teo­lo­gii moralnej.

Wy­ja­śnia po­ru­sza­ne nie­kie­dy pro­ble­my szko­dli­wo­ści szcze­pio­nek oraz oce­nę ko­rzy­sta­nia ze szcze­pio­nek przy­go­to­wa­nych na ba­zie pło­do­wych li­nii ko­mór­ko­wych pod­kre­śla­jąc, że nie wszyst­kie szcze­pion­ki ko­rzy­sta­ły z tej tech­no­lo­gii. Ma­jąc na uwa­dze mo­ral­nie istot­ny pro­blem związ­ku szcze­pio­nek z abor­cją, wska­zu-je na trzy stop­nie odpowiedzialności:

1. cięż­ka od­po­wie­dzial­ność mo­ral­na z ty­tu­łu abor­cji prze­pro­wa­dzo­nej „spo­sób za­mie­rzo­ny ja­ko cel lub środek”;
2. cięż­ka od­po­wie­dzial­ność z ty­tu­łu wy­ko­rzy­sta­nia „ma­te­ria­łu bio­lo­gicz­ne­go” po­cho­dzą­ce­go z pło­dów abor­to­wa­nych w pro­duk­cji oma­wia­nych szcze­pio­nek. W tym przy­pad­ku abor­cja sta­no­wi nie­od­łącz­ne ogni­wo w osią­gnię­ciu tych szcze­pio­nek, a tym sa­mym za­wie­ra w so­bie ak­cep­ta­cję abor­cji ja­ko czy­nu po­trzeb­ne­go i przy­no­szą­ce­go ko­rzyst­ny efekt;
3. wa­run­ko­wa od­po­wie­dzial­ność osób ko­rzy­sta­ją­cych z tych szczepionek

Nie po­no­szą wi­ny oso­by, któ­re są prze­ciw­ne abor­cji i prze­my­sło­we­mu wy­ko­rzy­sta­niu ludz­kie­go ma­te­ria­łu bio­lo­gicz­ne­go, a tak­że nie uczest­ni­czą w pro­ce­sie pro­duk­cyj­nym tych szcze­pio­nek. Oso­by te mo­gą jed­nak ko­rzy­stać z tych szcze­pio­nek w tro­sce o swo­je ży­cie czy zdro­wie. Oso­by ta­kie by­ły­by jed­nak win­ne mo­ral­ne­go po­par­cia dla tych szcze­pio­nek, tech­no­lo­gii ich pro­duk­cji, je­że­li by je przyj­mo­wa­ły, ma­jąc do dys­po­zy­cji in­ne szcze­pion­ki wol­ne od po­wyż­szych zastrzeżeń.

W dal­szej czę­ści do­ku­ment przy­po­mi­na o in­dy­wi­du­al­nej i spo­łecz­nej od­po­wie­dzial­no­ści każ­dej oso­by. To ona w swym su­mie­niu mu­si roz­trop­nie po­dej­mo­wać od­po­wie­dzial­ne de­cy­zje, gdyż to osta­tecz­nie ona po­no­si od­po­wie­dzial­ność za swo­je ży­cie i zdro­wie, a czę­sto rów­nież za zdro­wie in­nych osób.

Do­ku­ment nie lek­ce­wa­ży róż­nych za­gro­żeń, któ­re są cy­to­wa­ne w kom­pe­tent­nych opi­niach czy wska­zy­wa­ne przez sa­mych pro­du­cen­tów szcze­pio­nek. Ce­lem unik­nię­cia tych za­gro­żeń lub ich istot­ne­go zła­go­dze­nia, ko­rzy­sta­nie ze szcze­pio­nek, de­cy­zja o ich przy­ję­ciu, win­na być kon­sul­to­wa­na z kom­pe­tent­nym le­ka­rzem. Do­ty­czy to zwłasz­cza osób ob­cią­żo­nych przez okre­ślo­ne choroby.