Ogólnopolska Konferencja Naukowa
Polskie Wiosny Życia 1993*2021
Zmagania o zniesienie stalinowskiej ustawy aborcyjnej z 27 kwietnia 1956 r.
Poznań, 13 stycznia 2023 r.
Konferencja ma na celu przedstawienie zmagań o zniesienie Ustawy z dnia 27 kwietnia 1956 r. o warunkach dopuszczalności przerywania ciąży i podejmowanych w latach 1993–2021 wysiłków nad kształtowaniem prawa możliwie najpełniej chroniącego życie człowieka w prenatalnym okresie rozwoju. Wraz z transformacją ustrojową po 1989 r. sprawa ochrony życia ludzkiego od poczęcia stała się jedną z najbardziej palących społecznie kwestii. Burzliwe prace legislacyjne doprowadziły do przygotowania projektu ustawy uchwalonej 7 stycznia 1993 r., która zastąpiła ustawę aborcyjną z 1956 r. Nowa ustawa zniosła społeczną przesłankę do wykonania aborcji („trudne warunki życiowe kobiety ciężarnej”). Polska stała się tym samym pierwszym państwem demokratycznym, którego parlament odrzucił aborcję „na żądanie”.
Mimo że nowe prawo nie zapewniało pełnej ochrony wszystkim poczętych dzieciom, to jednak w ówczesnych warunkach społeczno-politycznych uzyskano regulacje, które w tamtym czasie były możliwe do osiągnięcia. Przyjęta ustawa dopuszczała uśmiercenie dziecka w przypadku, gdy ciąża stanowiła zagrożenie dla życia i zdrowia kobiety, badania prenatalne wskazywały na ciężkie i nieodwracalne uszkodzenie płodu lub zachodziło uzasadnione podejrzenie, że ciąża powstała w wyniku czynu zabronionego. Z powodu owych wyjątków od prawa do życia dziecka poczętego, po 1993 r. nie ustawały społeczne i polityczne wysiłki nad jego doskonaleniem. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował abortywną przesłankę społeczną w maju 1997. W kolejnych latach do Sejmu zgłaszano liczne obywatelskie inicjatywy ustawodawcze. Finalnie przesłankę eugeniczną zakwestionował Trybunał Konstytucyjny w październiku 2020 r. Orzeczenie dotyczące aborcji eugenicznej weszło w życie w styczniu 2021 r.
Dla zniesienia regulacji i prawnych następstw stalinowskiej ustawy aborcyjnej z 1956 r. istotne okazały się zatem dwie wiosny roku 1993 i 2021, kiedy państwo polskie odrzuciło społeczne i eugeniczne podstawy uśmiercania dzieci w prenatalnej fazie rozwoju. Droga do tak istotnych zmian obejmowała kilkudziesięcioletni okres zmagań społecznych i politycznych podejmowany w niezwykle trudnych realiach państwa autorytarnego przed 1989 r. i liberalnie rozumianej wolności w warunkach państwa demokratycznego III RP. W ramach konferencji poddamy analizie proces historyczny, który doprowadził polskie społeczeństwo do obecnej sytuacji społecznej i prawnej. Przedmiotem naszego namysłu pozostaje równie istotne zadanie określenia wyzwań, celów i metod dalszej działalności pro-life w polskiej rzeczywistości społecznej.
Transmisja na żywo:
Plan konferencji:
8.45 przywitanie uczestników dr Piotr Guzdek, PSOŻCZ
8.55 słowo wprowadzenia ks. prof. UAM dr hab. Andrzej Pryba MSF, WT UAM
9.05 otwarcie konferencji abp dr Stanisław Gądecki, Metropolita Poznański
sesja I
prowadzący: ks. prof. UAM dr hab. Andrzej Pryba MSF
9.15–9.45
abp dr Stanisław Gądecki
Metropolita Poznański, Przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski
Pastoralno-eklezjalne podstawy działalności katolickiego obrońcy życia
9.45–10.15
dr hab. Marek Czachorowski
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Koncepcje prawa a formacja moralna obywateli
10.15–10.45
prof. dr hab. Grzegorz Kucharczyk
Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk
Rewolucja przeciw życiu. Bolszewickie państwo nowego typu i cywilizacja śmierci
10.45–11.15
prof. dr hab. Jan Żaryn
Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej im. Romana Dmowskiego i Ignacego Paderewskiego w Warszawie
Świeccy w walce przeciw aborcji w PRL.
11.15–11.30
przerwa kawowa
sesja II
Prowadzący: dr Piotr Guzdek
11.30–12.00
prof. KA dr hab. Teresa Olearczyk
Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego
Świadomość wartości życia od poczęcia w percepcji kobiet i mężczyzn z perspektywy lat 60. XX wieku i współcześnie
12.00–12.30
dr inż. Adam Kisiel
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
Historia Krucjaty Modlitwy w Obronie Poczętych Dzieci
12.30–13.00
dr Paweł Wosicki
Fundacja Głos dla Życia
Zmagania o ochronę życia nienarodzonych dzieci w latach 1990–1997
13.00–13.30
Maria Bieńkiewicz
Założycielka Fundacji Nazaret
Konsekwencje aborcji dla rodzin, personelu medycznego i społeczeństwa
13.30–14.30
obiad – w ramach transmisji telewizyjno-internetowej emisja filmu PSOŻCZ
Sesja III
prowadzący: dr Emilia Lichtenberg-Kokoszka
14.30–15.00
Marek Jurek
Marszałek Sejmu RP w latach 2005–2007
Sprawa konstytucjonalizacji prawa do życia w Polsce w latach 2006–2007
15.00–15.30
prof. KUL dr hab. Mieczysław Ryba
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Zmagania o ochronę życia w Polsce po 2015 r.
15.30–16.00
dr Mikołaj Gębka
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Postawy Polaków wobec aborcji w latach 1989–2021
16.00–16.30
prof. dr hab. inż. Janusz Kawecki
Politechnika Krakowska im. Tadeusza Kościuszki
Media istotnym narzędziem stosowanym w zmaganiach o zapewnienie ochrony życia człowieka
16.30–17.00
dr Marek Babik
Akademia Ignatianum w Krakowie
Problematyka poczęcia i ciąży w materiałach edukacyjnych dla uczniów polskich szkół w XX wieku
17.00–17.15 przerwa kawowa
Sesja IV
prowadzący: prof. KA dr hab. Teresa Olearczyk
17.15–17.45
dr Emilia Lichtenberg-Kokoszka
Uniwersytet Opolski
Rodzicielstwo od poczęcia. Potrzeba nowego paradygmatu prokreacji i promocji nowych postaw społecznych
17.45–18.15
ks. prof. UAM dr hab. Andrzej Pryba MSF
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Formacja etyczna i antropologiczna małżonków warunkiem przezwyciężenia mentalności antykoncepcyjnej i stechnicyzowanego podejścia do prokreacji
18.15–18.45
ks. prof. dr hab. Paweł Bortkiewicz TChr
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Scjentyzm, aborcjonizm, genderyzm. Współczesne zagrożenia ideologiczne i wyzwania dla działalności pro-life
18.45–19.15
dr Piotr Guzdek
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Polskie Stowarzyszenie Obrońców Życia Człowieka w Krakowie
Nowe warunki pochówku dziecka poronionego i psychospołeczne standardy opieki położniczej nad rodzicami po stracie prokreacyjnej jako następstwo zmiany mentalności społecznej i prawnej po zniesieniu stalinowskiej ustawy aborcyjnej z 1956 r.
19.15 podsumowanie konferencji ks. prof. UAM dr hab. Andrzej Pryba MSF
19.30 kolacja
Do pobrania plik PDF: Program konferencji „Polskie Wiosny Życia 1993*2021”
Lokalizacja: Wyższe Seminarium Duchowne TChr, Panny Marii 4, 61–108 Poznań
Na konferencji wygłoszą referaty m.in.:
ks. Paweł Bortkiewicz ‒ kapłan Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej, profesor nauk teologicznych, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i Akademii Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu, publicysta. Członek Komitetu Nauk Teologicznych PAN oraz nowopowstałej Międzynarodowej Akademii Kopernikańskiej. Autor publikacji z zakresu teologii moralnej, etyki, familiologii.
abp Stanisław Gądecki – od 1992 r. biskup pomocniczy archidiecezji gnieźnieńskiej, od 2002 r. metropolita poznański, od 2014 r. przewodniczący Konferencji Episkopatu Polski, latach 2016–2021 wiceprzewodniczący Rady Konferencji Episkopatów Europy (CCEE), członek Kongregacji Nauki Wiary, doktor teologii biblijnej, licencjusz nauk biblijnych, absolwent Pontificium Institutum Biblicum de Urbe w Rzymie, Pontificia Studiorum Universitas a S.ThomaAq. in Urbe w Rzymie, Studium Biblicum Franciscanum w Jerozolimie, uczestnik programu studiów organizowanych przez Cardinal Bernardin Center for the Study of Eastern European Jewery na Spertus College of Judaica w Chicago poświęconych żydowskiej teologii, liturgii i kulturze oraz amerykańskiemu pluralizmowi religijnemu, wykładowca w Prymasowskim Wyższym Seminarium Duchownym w Gnieźnie, Prymasowskim Instytucie Teologicznym dla Świeckich w Gnieźnie, Prymasowskim Instytucie Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy, Wyższym Seminarium Duchownym Misjonarzy św. Rodziny w Kazimierzu Biskupim, sekretarz administracyjny periodyku „Studia Gnesnensia”, członek Biblijnej Komisji Przygotowawczej II Synodu Plenarnego, autor ponad 600 artykułów z zakresu biblistyki i dialogu z judaizmem, homilii, rozważań, kilkunastu książek; służył pomocą duszpasterską w różnych ośrodkach duszpasterskich na terenie Italii, Francji, Niemiec, Wielkiej Brytanii i USA.
Mikołaj Gębka – socjolog, dr nauk humanistycznych, adiunkt na Wydziale Teologicznym UAM w Poznaniu, absolwent Podyplomowego Studium Rodziny na Wydziale Teologicznym UAM (2003). Autor 30 artykułów, współredaktor 1 monografii. Zajmuje się problematyką rodzinną – praca magisterska (2001) poświęcona młodym małżeństwom, praca doktorska (2008) – społecznej roli ojca. Obecnie zajmuje się problematyką dysfunkcji funkcji prokreacyjnej rodziny oraz ojcostwa.
Piotr Guzdek – familiolog, działacz pro-life, dr nauk społecznych w dyscyplinie nauki socjologiczne, mgr nauk o rodzinie, mgr dziennikarstwa i komunikacji społecznej, członek Rady Programowej Centrum Aksjologii Nowych Technologii i Przemian Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, sekretarz czasopisma naukowego „Teologia i Moralność”, sekretarz zarządu Polskiego Stowarzyszenia Familiologicznego, specjalista nauk o rodzinie w Polskim Stowarzyszeniu Obrońców Życia Człowieka, wykładowca na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, absolwent Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II, Wydziału Teologii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego; zainteresowania badawcze – bioetyka i antropologia rodziny.
Marek Jurek ‒ publicysta, historyk, tłumacz, przez wiele lat czynny polityk, autor książek „Reakcja jest objawem życia”, „Dysydent w państwie PO-PiS”, „Niekończąca się afera ETPC”, „100 godzin samotności albo rewolucja październikowa nad Wisłą”, tłumaczył Charles’a Maurrasa, Jeana Madirana i Stéphane’a Courtois, współzałożyciel magazynu „Christianitas”. Publikuje w „Do Rzeczy”, „Gościu Niedzielnym”, „Idziemy”, „Magazynie Kontra” i w „Sieciach Historii”. Współzałożyciel Ruchu Młodej Polski – pierwszej formacji konserwatywnej inteligencji katolickiej, współtworzącej opozycję antykomunistyczną w czasach PRL. Po odzyskaniu niepodległości m.in. przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, marszałek Sejmu RP, poseł do Parlamentu Europejskiego, przewodniczący Rady Politycznej Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, wiceprezes Prawa i Sprawiedliwości oraz założyciel i prezes (do 2018) Prawicy Rzeczypospolitej, laureat nagród – „Gazety Polskiej”, Sługi Bożego Jerzego Ciesielskiego, Antona Neuwirtha (na Słowacji), Giuseppe Sciacca (we Włoszech).
Janusz Kawecki ‒ profesor nauk technicznych, naukowo działa w dyscyplinie budownictwo, przez 20 lat był dyrektorem Instytutu Mechaniki Budowli Politechniki Krakowskiej oraz kierownikiem Katedry Statyki i Dynamiki Budowli w tym Instytucie, wybierany na członka Senatu Akademickiego, przewodniczył komisjom senackim i wydziałowym; członek Prezydium Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego (1993–1996), Zespołu Kierunków Technicznych w Państwowej Komisji Akredytacyjnej, a następnie ekspert PKA, zasiadał w Radzie Naukowej Wyższej Szkoły Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu; członek z wyboru Komitetu Inżynierii Lądowej i Wodnej PAN (1993–2016), przewodniczący Komisji Budownictwa Oddziału PAN w Krakowie (do 2015). W latach 2016–2022 z powołania Prezydenta RP był członkiem Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W Polskim Związku Inżynierów i Techników Budownictwa jest członkiem honorowym od 22 lat, z kolei od 2013 r. członkiem Komitetu Naukowego Konferencji Smoleńskich. Zainteresowania pozazawodowe dotyczą głównie działalności publicystycznej realizowanej w Radiu Maryja i w Tygodniku Rodzin Katolickich „Źródło”. W latach 1997–2016 przewodniczył Zespołowi Wspierania Radia Maryja w służbie Bogu, Kościołowi, Ojczyźnie i Narodowi Polskiemu. Od 1989 r. zaangażowany w różnych organizacjach w działania na rzecz ochrony życia ludzkiego. poczęcia do naturalnej śmierci”. Jest Komandorem z Gwiazdą Zakonu Rycerskiego Świętego Grobu Bożego w Jerozolimie oraz rycerzem Orderu Jasnogórskiej Bogarodzicy w randze Komandora.
Adam Kisiel – doktor nauk technicznych, nauczyciel akademicki, inżynier budownictwa lądowego, emerytowany pracownik naukowy Politechniki Krakowskiej, wieloletni redaktor naczelny Tygodnika Rodzin Katolickich „Źródło”, członek Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa, odznaczony Honorową Odznaką Politechniki Krakowskiej i Medalem Komisji Edukacji Narodowej, współzałożyciel Krucjaty Modlitwy w Obronie Życia Poczętych Dzieci, rycerz Rycerstwa Orderu Jasnogórskiej Bogarodzicy, kawaler Zakonu Bożego Grobu w Jerozolimie, przynależy do Akcji Katolickiej i Rycerstwa Niepokalanej.
Grzegorz Kucharczyk – historyk, profesor nauk humanistycznych, pracownik Instytutu Historii PAN, Akademii im. Jakuba z Paradyża w Gorzowie Wielkopolskim oraz Ośrodka Badań nad Totalitaryzmami Instytutu Pileckiego. Ostatnio opublikował: „Chrystofobia. 500 lat nienawiści do Chrystusa i Kościoła” (Warszawa 2020); „Długi Kulturkampf. Niemieckie i pruskie wojny kulturowe przeciw Polsce 1795 – 1918” (Warszawa 2020), „Prusy. Pięć wieków” (Warszawa 2020); „Odsiecz z nieba. Prymas Wyszyński wobec rewolucji” (Kraków 2021).
Emilia Lichtenberg-Kokoszka ‒ pedagog, dyplomowana położona, doktor nauk humanistycznych, absolwentka Uniwersytetu Wrocławskiego, od 1999 roku asystent, a potem adiunkt w Instytucie Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego. Prowadzi zajęcia z zakresu edukacji zdrowotnej, biomedycznych i psychopedagogicznych podstaw rozwoju i wychowania, wspierania rozwoju dziecka, wychowania do życia w rodzinie, wychowania seksualnego. Zainteresowania z pogranicza pedagogiki, psychologii i medycyny koncentrują się wokół zagadnień związanych z szeroko rozumianą prokreacją i seksualnością człowieka. Autorka ponad 70. artykułów w czasopismach i pozycjach zwartych, autorka sześciu i współredaktorka kolejnych 11 książek. Organizatorka i współorganizatorka kilkudziesięciu konferencji naukowych, naukowo-szkoleniowych i szkoleniowych. Prelegentka ponad stu wykładów dla położnych, małżonków, rodziców, nauczycieli oraz młodzieży z terenu całego kraju.
Teresa Olearczyk ‒ pedagog, absolwentka Wydziału Filozoficzno-Historycznego Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, doktor nauk humanistycznych, doktor habilitowany nauk społecznych, nauczyciel akademicki w krakowskich uczelniach: Akademii Pedagogicznej im. Komisji Edukacji Narodowej (Uniwersytet Pedagogiczny), Wyższej Szkole Filozoficzno-Pedagogicznej (Akademia Ignatianum), Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego (Krakowska Szkoła Wyższa), przewodnicząca Rady Nauki Dyscypliny Pedagogika w KAAFM (od maja 2020); członek Rady Redakcyjnej „Hejnału Oświatowego”; inicjatorka i prowadząca Salon Edukacyjny Krakowa (od 2006 w KAAFM) oraz Akademię Dobrych Manier (w Zamku w Niepołomicach od 2012). Autorka publikacji z zakresu pedagogiki, teorii wychowania, pedagogiki rodziny, pedagogiki ciszy: Sieroctwo i osamotnienie. Pedagogiczne problemy kryzysu współczesnej rodziny (Kraków 2007); Pedagogia ciszy (Kraków 2010); Rodzina między starym a nowym paradygmatem (Ružomberok 2013); Cisza w teorii i praktyce. Obraz interdyscyplinarny, (Kraków 2014); Cisza w edukacji szkolnej (Kraków 2016); Kształcenie elementarne w szkołach na ziemi niepołomickiej (Niepołomice 2018); Oświata na ziemi niepołomickiej (Kraków 2020;) Między hałasem a ciszą. Wartość ciszy we współczesnej edukacji wczesnoszkolnej (Kraków 2021). Matka pięciu synów i dwóch córek oraz pięciu synowych i dwóch zięciów; doczekała się piętnastu wnuków i trzynastu prawnuków.
ks. Andrzej Pryba – kapłan Zgromadzenia Misjonarzy Świętej Rodziny, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii moralnej, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu (Zakład Filozofii i Dialogu), prodziekan ds. rozwoju i współpracy międzynarodowej Wydziału Teologicznego UAM, przewodniczący Rady Programowej Kierunku Dialog i Doradztwo Społeczne, dyrektor Centrum Aksjologii Nowych Technologii i Przemian Społecznych na Wydziale Teologicznym UAM, członek Zarządu Stowarzyszenia Teologów Moralistów, wiceprezes Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Familiologicznego, redaktor naczelny czasopisma naukowego „Teologia i Moralność”. Główne kierunki badań dotyczą problematyki moralno-społecznej życia małżeńskiego i rodzinnego, normatywno-aksjologicznej etyki życia rodzinnego oraz poradnictwa rodzinnego.